Reporters Without Borders (RSF) байгууллага жил бүр гаргадаг Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний индексээ танилцууллаа.

Монгол Улс хэвлэлийн эрх чөлөөний индексээр 52.57 оноотой 102-т бичигдэж, өмнө жилийн 109-р байраас 7 байр урагшилсан юм. Сүүлийн жилүүдэд манай улс хэвлэлийн эрх чөлөөний индексээр 109-р байр хүртэл ухраад байв. Энэ жилийн хувьд Аюулгүй байдлаас бусад үзүүлэлтүүд өссөн нь байраа урагшлуулахад нөлөөлжээ. Үзүүлэлт тус бүрээр авч үзвэл улс төр 106, эдийн засаг, 116, хууль 94, нийгэм 73, аюулгүй байдал 112 тус тус байрыг эзэлжээ. Харин энэ жил Норвеги улс 92.31 оноотойгоор хэвлэлийн эрх чөлөөний индексийг 9 дэх жилдээ тэргүүлжээ.

Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний индекс дэх эдийн засгийн үзүүлэлт 2025 онд ч буурсаар, урьд хожид байгаагүйгээр ноцтой түвшинд хүрчээ. Үүний улмаас дэлхий нийтэд хэвлэлийн эрх чөлөөний байдал түүхэндээ анх удаа “хүнд нөхцөл байдал” хэмээн ангилагдаад байна.

Энэхүү индексийг боловсруулахдаа RSF болон түүний шинжээчдийн баг хэвлэлийн эрх чөлөөг дараах байдлаар тодорхойлсон байдаг.

“Хэвлэлийн эрх чөлөө гэдэг нь сэтгүүлчид хувь хүн болон багийн хувиар олон нийтийн ашиг сонирхолд нийцсэн мэдээллийг чөлөөтэй сонгож, бэлтгэн, түгээх боломжтой байхыг хэлнэ. Энэ нь улс төр, эдийн засаг, хууль эрх зүйн болон нийгмийн аливаа дарамт, оролцоогүй, мөн тэдний бие махбодь, сэтгэл санааны аюулгүй байдалд заналхийлэлгүй нөхцөлд явагдах ёстой.”

Улс орон, бүс нутаг бүрт 0-100 хүртэл оноо өгч үнэлдэг бөгөөд 100 оноо нь хэвлэлийн эрх чөлөөний хамгийн өндөр түвшинг, харин 0 нь бүрэн дарангуйллыг илтгэнэ.

Энэхүү үнэлгээг хоёр үндсэн шалгуурт тулгуурлан тооцдог. Үүнд:

• Сэтгүүлчид болон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн эсрэг, тэдний ажлын хүрээнд үйлдэгдсэн зөрчлүүдийн тоон бүртгэл;
• 25 хэлээр бэлтгэсэн RSF-ын асуулгад сэтгүүлчид, судлаачид, эрдэмтэд болон хүний эрхийн төлөө тэмцэгчдийн өгсөн хариултад үндэслэсэн тухайн улс, бүс нутгийн хэвлэлийн эрх чөлөөний нөхцөл байдлын чанарын шинжилгээ багтдаг.