Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын Бодлогын хэрэгжилт судалгааны газрын дарга Ц.Ганцэцэгтэй ярилцлаа.
-Манай улсад тэтгэвэр авдаг хэдэн хүн байна вэ. Сард
-Албан журмын, сайн дурын гэсэн хоёр хэлбэр нийлээд 1.1 сая иргэн нийгмийн даатгал төлж байна. Үүнээс 75 мянга орчим нь өөрөө сайн дурын үндсэн дээр нийгмийн даатгал төлж байна. Сар бүр Нийгмийн даатгалын сангаас 439 орчим мянган хүн тэтгэвэр авч байна. Үүний 66 мянган нь хөгжлийн бэрхшээлтэй, 20 орчим мянга нь тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр авч байгаа бол үлдсэн нь өндөр насны тэтгэвэр авдаг.
-Жилд хэдэн хүн нэмж өндөр насны тэтгэвэрт гарч байна вэ. Иргэдийн тэтгэврийг олгоход Нийгмийн даатгалын санд хүндрэл гардаг уу?
-Нийгмийн даатгалын сангаас жилд 43 орчим мянган хүн шинээр тэтгэвэр тогтоолгодог. Цэвэр өсөлт 25 орчим мянган хүн байдаг. Дундаж тэтгэвэр 438 орчим мянган төгрөг байгаа бол бүрэн тэтгэвэр 350 орчим мянга байна. Нийт тэтгэвэр авагчдын 58 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээг авч байна.
-Тэтгэврийн насыг гурван сараас нэмээд явж байгаа юу. Өнөөдрийн байдлаар хэдэн настай хүн тэтгэвэрт гарч байна вэ?
-2018 онд нийгмийн даатгалын сангаас олгох Тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Энэ хуулиар тэтгэврийн насыг алс хэтдээ 65 болгохоор өөрчилсөн. Гэхдээ шууд 65 нас болохгүй. Жил бүр гурван сараар нэмэгдүүлнэ. Нийгмийн даатгалын шимтгэл цөөн жил буюу 10-20 жил төлсөн, 21 жил бүрэхгүй хүмүүсийн нас гурван сараар нэмэгдэх юм. Энэ жилийн хувьд гэхэд 21 жилээс дээш ажилласан бол эмэгтэй хүн 55, эрэгтэй 60 настай тэтгэвэрт гарах зохицуулалт хэвээрээ байгаа. Өөрөөр хэлбэл, олон жил нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хүмүүс хүссэн насандаа тэтгэврээ тогтоолгоход нээлттэй байгаа.
-Улсад 20, 30 жил ажиллаад нийгмийн даатгал төлсөн ч нас хүрээгүй гэдэг үндэслэлээр тэтгэвэр тогтоолгох боломжгүй байдаг. Тэгэхээр нас нь хүрээгүй ч нийгмийн даатгал төлсөн жил нь хүрч байгаа тохиолдолд тэтгэвэр тогтоолгож болохгүй юу?
-Тэтгэврийн агуулга нь өөрөө өндөр насны тэтгэвэр. Өндөр насны тэтгэврийн насыг хуулиар тогтоож өгдөг. Эмэгтэйчүүд дөрөв ба түүнээс дээш хүүхэд төрүүлж өсгөсөн бол 50 нас хүрээд шимтгэл төлсөн хугацааны болзлыг хангаж байгаа бол хүсэлтээ гаргаад тэтгэврээ тогтоолгож болно. 21 жилээс дээш жил нийгмийн даатгал төлсөн бол эмэгтэй хүн 55, эрэгтэй хүн 60 настайдаа тэтгэвэр тогтоолгоно гэсэн насны босгыг заавал хангах ёстой. Хөдөлмөрийн хортой нөхцөлд ажилласан эмэгтэйчүүд 45 нас хүрээд 20 жил шимтгэл төлөөд тэтгэвэр тогтоолгох боломжтой байгаа.
-Эмэгтэйчүүд төрүүлж, өсгөсөн хүүхдийнх нь тоогоор 1.5 жил ажилласан жил дээр нь нэмэгдэнэ гэж байсан. Энэ хуулийн өөрчлөлт хэрэгжиж байгаа юу?
-Нийгмийн даатгалын сангаас олгогдох тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай хуульд нэлээдгүй өөрчлөлт оруулсны нэг нь эмэгтэйчүүдэд төрүүлсэн болон үрчлэн авсан хүүхдийн тоогоор жил нэмж байгаа. Жишээлбэл, 20 жил нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн, дөрвөн хүүхэд төрүүлсэн ээж 50 нас хүрээд тэтгэврээ тогтоолгоход зургаан жил нэмээд 26 жилээр тэтгэвэр тогтоож олгож байна. Нийт 80 гаруй мянган ээж олон хүүхдийн нөхцөлөөр тэтгэвэр тогтоолгон авч байна. Гэхдээ энэ хүмүүс өмнө нь тэтгэврээ тогтоолгосон учраас үйлчлэхгүй. 2020 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс шинээс тэтгэвэр тогтоолгосон ээжүүдэд үйлчилнэ.
-Тэтгэврийн зөрүүг арилгана гэж байсан. Ирэх оны төсөвт санхүүжилтийг нь тусгасан уу?
-Бид тооцоогоо хийгээд өгчихсөн байгаа. Санхүүг нь шийдэх мөнгө л хэрэгтэй. 2021 оны төсөвт 570 орчим тэрбум төгрөг шаардлагатай гэж санал тусгасан.
-Дундаж тэтгэвэр хэд болох вэ?
-Эмч хийж байгаад 1995 оноос өмнө тэтгэвэрт гарсан хүн өнөөдөр тэтгэвэрт гарч байгаа эмчийн тэтгэврийн зөрүүг арилгах ёстой. Ижил ажил мэргэжилтэй хүмүүсийн хооронд тэтгэврийн зөрүү байгаад байгаа юм. Тиймээс энэ хоёр тэтгэвэр ойролцоо очно гэсэн үг. Тэгэхээр зарим хүнд 400, заримд нь 200 мянган нэмэгдэнэ гэсэн үг. Үүнийг тэтгэврийн зөрүү гэж хэлээд байгаа юм.
