Варшавын Технологийн Их Сургуулийн Барилгын Инженерийн ангийн төгсөх курсийн оюутан Г.Ганцацралтай Польш улсын тухай болон тус улсын тэтгэлэгт хэрхэн бэлдэж тэнцэж байсан талаар ярилцлаа.

-Польш, Монголын хамтарсан Засгийн газрын тэтгэлэгт хэрхэн хамрагдан, ямар чиглэлээр суралцаж байгаа вэ?

-Би 2015 онд энэхүү тэтгэлэгт тэнцсэн. Тухайн үед шалгаруулалт нь 3-5 сарын хооронд зарлагдсан бөгөөд удалгүй хариу нь гарч, тухайн оны есдүгээр сардаа Польшид ирж суралцсан. Тус хөтөлбөрт Польшийн талаас сургалтын зардал, Монголын тал амьжиргааны зардлыг нь бүрэн даадаг гэдгээрээ онцлог. Нэг ёсондоо хоёр улсын хамтарсан 100 хувийн тэтгэлэг юм.

-Тус тэтгэлгийн шалгуурын талаар танилцуулна уу?

-Польш Улс болон Монгол Улсын Засгийн газар хооронд байгуулсан гэрээ энэ жил дуусгавар болж, дахин шинээр гэрээ байгуулсан юм. Ингэхдээ шалгуур, үзүүлэлтийг бага зэрэг өөрчилсөн. Жишээлбэл, намайг сонгон шалгаруулалтад орж байх явцад эхний шатанд англи хэл болон сонгосон мэргэжлийнх нь суурь шалгалтыг бичгээр авдаг байсан. Хэрэв үүнд тэнцвэл сүүлийн шат буюу ярилцлагын шалгалтад урьдаг. Энэ жилийн тухайд сонгон шалгаруулалт хоёр үе шаттай явагдана. Үүнд:

-Баримт бичгийн бүрдүүлэлт - тэтгэлэгт хөтөлбөр горилогчийн ирүүлсэн бичиг баримтын бүрдэл, эссэний агуулга, ач холбогдол, өөрийгөө илэрхийлсэн байдал зэрэгт үнэлгээ өгнө.

-Ярилцлага: Цар тахлын нөхцөл байдлаас шалтгаалан сонгон шалгаруулалтын ярилцлагыг цахим хэлбэрээр хийнэ. Цахим ярилцлагын цагийн хуваарь, оролцох иргэдийн нэрсийн жагсаалтыг Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны вэбсайтад байршуулна.

Тавигдах шаардлагад дараах зүйлс багтжээ.

-Ерөнхий боловсролын сургуулийн арванхоёрдугаар ангид суралцдаг Монгол Улсын иргэн (2020-2021 оны хичээлийн жилд суралцаж буй хугацааны дүнгийн хуулбар 80+);

-Монгол Улсын магадлан итгэмжлэгдсэн их, дээд сургууль, коллежийн нэг, хоёрдугаар ангид суралцагч Монгол Улсын иргэн (голч дүн 3.2 ба түүнээс дээш голч дүнтэй);

-Магистрын хөтөлбөрт суралцах хүсэлт гаргагч нь бакалаврын зэрэгтэй Монгол Улсын иргэн (голч дүн 3.2 ба түүнээс дээш, хоёроос доошгүй жил ажилласан ажлын туршлагатай, 35 хүртэлх насны);

-Өмнө нь Засгийн газрын тэтгэлэгт хамрагдаагүй байх;

Дэлгэрэнгүй танилцах бол энд дарна уу.

-Одоогоор энэхүү хөтөлбөрийн хоёрдугаар шат буюу ярилцлагын шат эхлэх гэж байгаа юм билээ. Та энэхүү шатанд орох гэж байгаа хүүхдүүдэд зөвлөгөө өгнө үү. Та өөрийгөө хэрхэн бэлдэж байсан бэ?

-Миний хувьд анх Германы эрдмийн солилцооны тэтгэлэгт гурван жилийн турш бэлдэж байгаад сүүлийн шат буюу ярилцлагын шатнаас хасагдаж байсан. Тэнцсэнгүй гэх хариуг авсны дараахан Польш улсын тэтгэлэгт шууд л бүртгүүлсэн юм. Учир нь би Европт сурах сонирхолтой байсан бөгөөд яг миний суралцахыг хүссэн мэргэжил тэтгэлэгт багтсан байлаа.

Тус шатанд надаас яагаад энэ улс, энэ тэтгэлгийг сонгон суралцах гэж байгаа вэ, мэргэжлээ ямар шалтгаанаар сонгох болсон, тэтгэлэгт сураад ирсний дараагаар эх орны хөгжил, өөрийн ажиллах салбартаа ямар нөлөөг үзүүлэх вэ зэргийг асууж байлаа. Тэгэхээр миний хувьд зөвлөхөд ярилцлагад орохдоо дээрх асуултуудыг сайн бэлдэх, түүнчлэн Польш улсын талаар юу мэдэх, суралцах төлөвлөгөө, өөрийн хүсэл эрмэлзлийг итгэлтэй мөн оновчтой үгсээр илэрхийлэх нь зүйтэй болов уу. Мөн таны ярьж байгаа зүйлс эссэний чинь агуулгатай зөрөх ёсгүйг анхаараарай. Магадгүй таны эссэн дээр бичсэн зүйлсээс ч гүнзгийрүүлж асууж болно. Ярилцлагын шат 15-20 минут үргэлжилнэ. Иймд сандрахгүй тайван байн, мөн хариултаа оновчтой тайлбарлаарай.

-Суралцан буй их сургуулийнхаа талаар бидэнд сонирхуулна уу. Тус сургуулийн онцлог юу вэ. Мөн ямар шалтгаанаар барилгын инженер мэргэжлээр суралцах болсон бэ?

-Манай сургууль 1826 онд байгуулагдаж бөгөөд 19 салбар, нийт 50 мянга гаруй оюутантай. Польшдоо технологи, инженерийн чиглэлээр салбартаа тэргүүлэх суругуль юм. Сургуулиас оюутнуудад чиглэсэн бүхий л дэмжлэг, туслалцаа үзүүлдэг. Жишээлбэл надад барилгын инженерийн чиглэлд сурах хэрэгтэй олон программ бий. Эдгээр программуудад хичээлийн хажуугаар үнэгүй хамруулж өгдөг. Мөн Европын бусад орны хэлийг үнэгүй сурах боломжтой. Түүнчлэн сургууль дотроо тэтгэлэгт хөтөлбөр зарладаг. Миний хувьд Европын холбооны санхүүжилттэй тэтгэлэгт тэнцэн, Австри улсын Вена хотод хоёр семестрийн турш суралцсан. Хичээл нь онол, практикт хослуулсан тул хувь оюутны хөгжилд их тустай. Гадаад оюутнуудад суралцахад нь багш нар болон бусад польш оюутнуудын зүгээс их дэмжлэг, туслалцаа үзүүлдэг.

Би энэхүү тэтгэлэгт бүртгүүлэхээс өмнө тусгай хэрэгцээт хүмүүсийн “Түгээмэл хөгжил” төв дээр сайн дураар хэдэн өдөр ажилласан. Тодруулбал, тэргэнцэртэй хүмүүсийг дэлгүүр явах үед нь туслах, зарим бэрхшээлтэй зүйлд нь өөрийн чадахаараа туслахыг хичээж байлаа. Тэр үед л тэргэнцэртэй хүмүүс нийгмийн харилцаанд оролцоход ямар их хүндрэл гардгийг мэдэж, ойлгож авсан. Тухайн үед хүн бүр нийгмийн харилцаанд эрх тэгш оролцох боломжтой стандарт бүхий гудамж, талбайн зохицуулалт хийн, ажиллахыг хүсэж билээ. Иймд Польшийн тэтгэлгийн мэргэжлийн барилгын Барилгын инженер байхыг хараад шууд сонгосон. Мөн дэлхийн хамгийн өндөр барилга, барилга байгууламж хэрхэн, ямар зохион байгууллатаар баригддаг талаар судалж, мэдэхийг хүсэн тус мэргэжлийг сонгосон доо.

-Тус тэтгэлгийг сонирхож байгаа хүүхдүүддээ юу гэж зөвлөх вэ. Мөн суралцахад хэр тохиромжтой улс вэ?

-Энэхүү тэтгэлэгт жил бүр 22-23 оюутныг сонгон шалгаруулж авдаг. Оюутнуудын хувьд тэтгэлэгт тэнцэх зорилгын хажуугаар өөрийн мэргэжлээ зөв сонгох нь чухал юм шүү гэдгийг хэлмээр байна. Учир нь Монголоос ирсэн зарим оюутнууд ямар ч ойлголт, хүсэл эрмэлзэлгүй мэрэгжлээ сонгосноос үүдэн хөтөлбөрөө дуусгаж чадалгүй замын дундаас шантрах, Монгол руугаа буцах тохиолдлууд гарч байсан юм. Иймд мэргэжлээ зөв сонгоорой. Ярилцлагын шатанд тэнцвэл тэтгэлгээр явах нь ойлгомжтой болох юм. Гадаадад сурахад олон боломжууд нээгддэг ч түүнийгээ дагаад маш их хөдөлмөр, хичээл зүтгэл, тууштай байдал шаардагддаг юм шүү.

Мөн Польш улс суралцахад хамгийн маш тохиромжтой улс гэж хэлнэ. Учир нь оюутнууд нь бүх үйлчилгээний байгууллагад 51 хувийн хөнгөлөлттэй үйлчлүүлэх эрхтэй.  Тус улсад Европын томоохон компаниуд үйл ажиллагаагаа явуулдаг учир карьераа эхлүүлэхэд нэн тохиромжтой юм. Сургуулиас нь заримдаа тэдгээр компаниудтай гэрээ хийн, зуучилж өгдөг. Түүнчлэн сурахын хажуугаар ажил хийх боломжтой байдаг бөгөөд долоо хоногт 20 цаг ажиллах эрхтэй. Хэлний бэлтгэлд анх сурахад ямар мэргэжлээр, аль хотод суралцах хүсэлтэйг нь харгалзан үзэж, хүсэлтийг нь гаргаж өгдөг. Энэ нь маш том ажлыг амжуулж өгч байгаа зүйл юм.

-Ярилцлагаа Польш улсын талаар үргэлжлүүлье. Тус улсын талаар танилцуулахгүй юу?

-Польш улсын талаар монголчууд бага мэдээлэлтэй байдаг юм шиг санагддаг. Жишээлбэл, намайг анх Польшийн тэтгэлэгт тэнцэн, сурахаар явах гэж байгаа гэхэд зарим хүн “Өө тийм үү, Польш алим, дэвтэр гэж мэдэхээс өөрөөр мэдэхгүй улс байна. Чи үнэхээр энэ улсад сурах гэж байгаа юм уу, итгэлтэй байна уу” хэмээн хэлж байсан. Гэхдээ яг өөрийн биеэр очоод үзсэн төсөөлснөөс илүү гоё мэдрэмж авсан. Жишээлбэл, тус улс маш гоё байгальтай, хүмүүсийн амьдралын хэв маяг тайван, барилгууд нь өвөрмөц хэв маягтай байлаа. Ер нь Польшууд их тусархаг, зан харилцаа сайтай байдаг. Дээд сургуулийн оюутнууд шинээр ирсэн сурагчдадаа маш их тусалдаг. Түүнчлэн нэг сонирхолтой зүйл нь тус улсын иргэд Монголын талаар сайн мэддэг, монголчуудад элэгтэй хүмүүс байдаг. Бусад орны иргэд манай улсын талаар мэддэггүй байхад тэд “Монголоос ирсэн үү, өө тийм үү Улаанбаатар уу, Чингис хаан” хэмээн асуудаг. Бүр зарим хүн “Чи монгол хүн үү” гэж хүрч ирж асуудаг. Энэ нь надад маш их таалагддаг. Тус орны түүхэнд эрт дээр үеийн монголчуудын талаар бичигдэн үлдсэн байдаг юм билээ.

-Мөн урлаг соёл, ёс заншлаас нь бидэнд сонирхуулбал?

-Польшид ирээд оюутан, нийгмийн амьдралтай нь ихээхэн танилцсан. Тус улсад эмэгтэй хүнийг машид хүндэлдэг. Ийш тийшээ ороход заавалчгүй эмэгтэй хүнийг түрүүлж оруулдаг, хэрэв араас нь хүн ирж байвал хаалгаа хэзээ ч хаадаггүй тухайн хүнийг иртэл нь барьж зогсдог. Мөн хөл бөмбөгөөрөө алдартай. Саяхан л гэхэд “Евро 2020”-д оролцлоо. Энэ үед хөл хөдөлгөөн нэлээд ихэсдэг. Бүгд төрийн дууллаа дуулж, цагаан улаан өнгөөр хувцсаа ижилсүүлдэг. Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед Варшав хот тэр чигээрээ бөмбөгдөлтөд өртөн, бараг балгас болсон. Оршин суугчид нь өмнө үеийн барилгуудаа яг тэр чигээр нь сэргээн засварлаж шинээр барьсан юм. Магадгүй соёлын үнэт өвөө авч үлдэж байгаа нэг хэлбэр юм болов уу. Варшав хотод хуучин болон шинэ хот гэж байдаг. Шинэ хот нь орчин үеийн барилгуудаар дүүрэн бол хуучин хот нь соёлын үнэт өв, архитекторын өвөрмөц шийдэл, өнгө өнгийн барилгуудаар дүүрэн.  Мөн тус хотыг урлагийн хот ч гэж ярилцдаг. Учир нь алдарт төгөлдөр хуурч Фредерик Шопен энэ хотоос гаралтай. Тус хот энэ өөрсдийн хот төлөвлөлтдөө тус эрхмийн өнгө аясыг оруулан өгчээ. Тухайлбал, хуучин хотод Фредерик Шопены ая гаргадаг сандал байдаг. Энэ сандал олон жуулчдын анхаарлыг татдаг юм.

-Таны цаашдын зорилго юу вэ?

-Польш улсын техник технологийг судалж туршлагатай инженер болоод эх орондоо өндөр чанартай байгаль орчинд ээлтэй барилга байгууламж, хот төлөвлөлтийн шинэ стандартыг бий болгох хүсэл зорилготой байна. Одоо интернэтээс зам талбай урсаж байгаа, барилгын чанаргүй байдал, тусгай хэрэгцээт хүмүүст хүртээлгүй байдал, замын түгжрэл зэргийг хараад сэтгэл их өвддөг.

-Ярилцсанд баярлалаа. Танд амжилт хүсье.