Г.Занданшатарын тэргүүлсэн Засгийн газар Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэлийг УИХ-д өргөн барьж, хэлэлцүүлж байна. Энэ баримт бичгийг баталснаар Монгол Улсыг ирэх 5 жилд хэрхэн хөгжүүлэх, ямар төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлэх нь тодорхой болно гэсэн үг. 100 хувь хэрэгжүүлж чадвал Монгол Улс хөгжлийн шинэ шатанд гарна.

Манай улс Хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн тухай хуулийг 2020 онд баталснаар анх удаа Монгол Улсын хөгжлүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэлийг баталсан. Өмнөх үндсэн чиглэлийн баримт бичгийг У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар өргөн барьж, Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газар хэрэгжүүлсэн. Гэхдээ хэрэгжилт хангалтгүй, үр дүнд хүрээгүй гэж хэлж болно. Тус баримт бичигт Үндэсний аудитын газар тайлан гаргасан ч хэрэгжилтийг 67.7 хувь гэж дүгнэжээ. Гэхдээ “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-ийн төслийг хуульд заасан шаардлагын дагуу боловсруулсан баримт материал ЗГХЭГ-т байхгүй байж. Мөн хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичиг боловсруулахад оролцож буй байгууллагууд ажлын уялдаагүй, хариуцлагагүй, чиг үүргээ бүрэн хэрэгжүүлдэггүй байна. Энэ нь хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичиг хууль тогтоомжид заасан шаардлагад нийцээгүйгээс хэрэгжилт нь бүрэн хангагдах боломжгүй нөхцөлд хүргэсэн гэж аудит дүгнэсэн байна.

Аудитын тайланд:

1. “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл” 67.7 хувьтай хэрэгжсэн бөгөөд нийт төсөл, арга хэмжээний 14.8 хувь нь “Үр дүнтэй”, 50.2 хувь нь “Тодорхой үр дүнд хүрсэн”, 32.5 хувь нь “Эрчимжүүлэх шаардлагатай”, 2.5 хувь нь “Үр дүнгүй” байна.
2. “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-ийг хууль тогтоомжид заасан шаардлагын дагуу иж бүрэн, судалгаа тооцоотой боловсруулаагүйгээс төлөвлөсөн хугацаанд хэрэгжихгүй, гүйцэтгэлийг бодитой үнэлэхэд хүндрэл учруулж, нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны тогтвортой хөгжилд үзүүлэх үр нөлөөг бууруулж байна.
3. “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-д тусгасан арга хэмжээг Улсын хөгжлийн жилийн төлөвлөгөө, тухайн жилийн Төсвийн тухай хуульд тусган хэрэгжүүлэх үйл явц болон төлөвлөсөн санхүүжилтийн эх үүсвэрийн шийдвэрлэлт хангалтгүй байгаа нь хууль эрх зүйн уялдаагүй байдал, зохицуулалт дутагдалтай, оролцогч байгууллагуудын чиг үүргээ бүрэн хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотой байна.
4. Хөгжлийн бодлогын баримт бичигт тусгасан арга хэмжээг төлөвлөсөн хугацаанд үр дүнтэй гүйцэтгээгүйд тооцох хариуцлагын талаарх хууль, эрх зүйн зохицуулалт хэт ерөнхий, нарийвчилсан шалгуургүйгээс хэрэгжүүлэгч байгууллагын албан тушаалтнууд хариуцлага хүлээхгүй байх нөхцөл бүрдсэн байна.
5. “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл” нь өөрийн зорилтот түвшинд хүрч, шалгуур, үзүүлэлтийг хангасан эсэхийг хэрэгжүүлэгч байгууллагууд, Эдийн засаг, хөгжлийн яам, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар бодит гүйцэтгэл, холбогдох нотлох баримтад үндэслэж бодитой үнэлээгүй, зөвхөн 2024 оны гүйцэтгэлээр тайлагнаж, үнэлсэн, хөтөлбөр хэрэгжсэн хугацааны нэгдсэн дүнгээр үнэлээгүй нь таван жилд тодорхойлсон бодлого, зорилго, зорилтыг хэрхэн хангаж байгаа, цаашлаад урт, дунд хугацааны баримт бичгийн зорилго, зорилт хүрэх үр дүнгийн хэдэн хувьд хүрснийг тодорхойлоогүй буюу зөвхөн богино хугацааны төлөвлөлтөд анхаардгийг харуулж байна.
6. Эдийн засаг, хөгжлийн яам, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар болон хэрэгжүүлэгч байгууллагууд төлөвлөсөн зорилт, арга хэмжээг хэдэн хувьтай хэрэгжүүлсэнд ач холбогдол өгч байгаагаас “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-д тодорхойлсон зорилго, зорилт, арга хэмжээг хэрэгжүүлснээр нийгэм, эдийн засагт ямар үр нөлөө бий болж байгааг тооцож үнэлээгүй нь хууль, эрх зүйн зохицуулалт дутагдалтай, уг үнэлгээг хийх тогтолцоо бүрдээгүйтэй холбоотой байна. Энэ нь шаардлагатай нэмэлт өөрчлөлт оруулах боломжийг хязгаарлаж, үр нөлөө багатай арга хэмжээг хэрэгжүүлж үргүй зардал гарах нөхцөлийг үүсгэж болзошгүй байна.
7. “Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл”-д тодорхойлсон зорилго, зорилт, арга хэмжээний хүрээнд 2021-2024 онд нийт 21.7 их наяд төгрөг зарцуулсан ч нийгэм, эдийн засагт ямар эерэг өөрчлөлт бий болсон нь тодорхойлогдохгүй байна" гэжээ.

2021-2025 онд Монгол Улсыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн хэрэгжилт хангалтгүй ч дараагийнхыг нь батлахаар хэлэлцэж байна. Учир нь хуульд зааснаар өмнөх баримт бичиг дуусгавар болохоос хоёр сарын өмнө дараагийн таван жилийн үндсэн чиглэлийг УИХ-д өргөн мэдүүлнэ гэж заасан. Тиймээс өмнөх баримт бичиг нь хэрэгжээгүй ч дараагийнхийг нь батлахаар хэлэлцэж байна.