УИХ-ын намрын чуулганаар 2026 оны төсвийн төслийг хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан Сангийн сайд Б.Жавхлан мэдээлэл өглөө.

Тэрээр "Энэ удаагийн татварын шинэчлэл өмнөхөөсөө өөр хэлбэрээр хэрэгжиж байна. УИХ болон Засгийн газар тус тусдаа ажлын хэсэг байгуулж, хамтарч ажиллаж байна. УИХ-ын даргын баталсан ажлын хэсэг үүнд оролцож байна. Бэлтгэгдсэн төслөөр бол улсын төсөвт 3.6–4 их наяд төгрөгийн өртөгтэй нөлөө үзүүлэхээр тооцоолсон. Үүнээс 1.9 их наяд төгрөгөөр орлого буурах, харин зарлага нэмэгдэх учраас төсөвт хүнд сорилт тулгарна. Иймээс шинэчлэлийг нэг дор хийх боломжгүй, үе шаттай хэрэгжүүлэхээс өөр гарц алга. Энэ удаагийн татварын өөрчлөлт нь өнгөц бус, бодит шинж чанартай бөгөөд гурван хуулийг хамарч байна.

Хамгийн түрүүнд хамгийн их саналтай байсан НӨАТ-ын асуудлыг авч үзсэн. НӨАТ-ын буцаан олголтыг хоёр хувиас таван хувь болгож нэмэгдүүлэх бөгөөд энэ нь прогрессив шинжтэй, зөвхөн тодорхой хэмжээнд худалдан авалт хийсэн иргэдэд илүү ашигтай байхаар зохион байгуулсан. Учир нь НӨАТ нь өөрөө регрессив шинжтэй татвар тул өндөр орлоготой хүмүүст бага дарамт учруулдаг бол бага орлоготой иргэдэд илүү их ачаалал болдог. Дэлхийн 156 улс ийм татварын системтэй байдаг. Хэмжээний хувьд Монгол хамгийн багаар эхний аравт багтдаг. Цаашид бага орлоготой иргэдийн татварын дарамтыг бууруулах зорилготой юм. Жишээ нь, 2027 оноос 500 мянган төгрөг хүртэлх хэрэглээнд ногдсон НӨАТ-ыг 100 хувь буцаан олгохоор төлөвлөсөн. Зөвхөн НӨАТ-ын буцаан олголтод 2.2 их наяд төгрөгийн төсөв зарцуулагдаж, энэ мөнгө шууд иргэдийн гар дээр очих юм.

Энэ наймдугаар сард 8.5 сая тонн нүүрс гарчээ. Манай хилийн нэвтрүүлэх хүчин чадал сайн байна. Бид нүүрсний үнэд бол найдахгүй байна. Харин ч энэ хэвээрээ байгаасай гэж бодож байгаа. Бид хамгийн доод үнээр нь авсан байгаа. Тултал нь л нүүрсээ экспортлох үүрэгтэй бөгөөд чадах ч ёстой юм.

Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийн хувьд байнга нэмэгдүүлэх хэрэгцээ бий ч төсвийн боломж хязгаарлагдмал байна. Ковидын үед нэмэгдүүлж чадаагүйг 2023–2024 онд нөхөж өсгөсөн юм. Одоо бол манай улс уул уурхайгаас хамааралтай, эдийн засгийн савлагаа ихтэй байна.

Ахмад настнуудын тэтгэврийн тухайд хуульчилж өгсөн хэд хэдэн зүйл байгаа юм. Тэтгэврийг жил бүр хэрэглээний үнийн индекс буюу инфляцтай уялдуулан автоматаар нэмэгдүүлэхээр хуульд тусгасан. Энэ оны нэмэгдэлд 378 тэрбум төгрөг суулгаж байгаа бөгөөд Төв банк инфляцыг зургаан хувьд барихаар зорьж байгаа учраас тэтгэвэр яг энэ хэмжээгээр өснө. Харин улсын төсвийн суурь зардал ДНБ-ий 24 хувиас хэтрэхгүй гэсэн хязгаартай бөгөөд үүний 90 гаруй хувийг хуульчилчихсан тул шинэ бодлогын орон зай тун бага үлдэж байна. Иймээс төсвийн хязгаар дотор багтаах боломжтой төслүүдийг л хэрэгжүүлэх шаардлагатай" гэлээ.