Төрийн өмчийн зарим компани үр ашиггүй алдагдалтай ажиллаж байгаа тул 14 хоногийн хугацаатай үүрэг өгсөн талаар, мөн овоолгын хулгайг бүрэн таслан зогсооход Монгол Улсын Засгийн газар онцгой анхаарч, аравдугаар сар гэхэд үүсгэмэл ордын асуудлыг нэг мөр шийдвэрлэхээр болсныг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогт мэдээлэл өглөө.
Тэрээр "Сүүлийн жилүүдэд Зэс эрдэнэ компани Эрдэнэтийн овоолгыг ашиглаж байгаа. Тэд туршилтын үйлдвэр нэрийн дор үйл ажиллагаа явуулж байгаа тул ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр болон бусад татвар, хураамжийг төлөхгүй байгаа асуудал бий. Энэ нь овоолгыг хууль бусаар ашиглаж байгаа нэг хэлбэр гэж үзэж болно. Иймээс юуны өмнө Үндэсний баялгийн сангийн хуулийн хэрэгжилтийг үүсгэмэл ордуудад хангах шаардлагатай. Үүсгэмэл орд ашиглаж байгаа аж ахуйн нэгжүүдэд төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн оронд төрд ногдох өгөөжийг тодорхойлох асуудлыг хэлэлцэж ирсэн бөгөөд цаашид үргэлжлүүлэн шийдвэрлэж, богино хугацаанд үр дүн гаргана. Энэ бодлогын хүрээнд төр үүсгэмэл ордын 34 хувийг эзэмших эсвэл түүнтэй тэнцэх хэмжээний төлбөрийг авах ёстой.
Үүсгэмэл орд ашиглах нь ажлын байр бий болгож, шинэ техник технологи нэвтрүүлэхийн зэрэгцээ төсөвт тодорхой хэмжээний орлого төвлөрүүлэх боломжтойг үгүйсгэхгүй. Гэвч хамгийн чухал нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлж, төр болон иргэдэд ногдох өгөөжийг нэмэгдүүлэх явдал юм. Энэ зорилгоор төр 34 хувийн эзэмшлээ баталгаажуулахад онцгой анхаарах шаардлагатай юм. Одоогийн байдлаар дээрх үүрэг хэрэгжихгүй байгаа тул Засгийн газар анхаарч ажиллана. Ингэснээр овоолгын хулгайг бүрэн таслан зогсоох бөгөөд Монгол Улсын Засгийн газар онцгой анхаарч, аравдугаар сар гэхэд үүсгэмэл ордын асуудлыг нэг мөр шийдвэрлэж, байгалийн баялагтаа монголчууд өөрсдөө эзэн байх бодлогоо хэрэгжүүлнэ. Үүний үр дүнд Үндэсний баялгийн сан тодорхой эх үүсвэртэй болж, бодит ажил хэрэг болон амилна.
Эрдэс Монгол компани нь Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр, Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр, Эрдэс уулын баяжмал үйлдвэрийг харьяалдаг. Эдгээр үйлдвэрүүд дээр Засгийн газар хамтран ажиллаж, төрийн өмчит компаниудын зардлыг бууруулах, бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, шаардлагагүй байгууллагуудыг татан буулгаж нэгтгэх чиглэлд анхаарч байна. Үндсэн зорилго нь орлогыг нэмэгдүүлэх, зардлыг бууруулах, үр ашгийг дээшлүүлэх, бүтээмжийг сайжруулах юм.
Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн хувьд 1994 онд байгуулагдахдаа хаягдал төмрийг боловсруулж, дотоодын ган бүтээгдэхүүний хэрэгцээг хангах зорилготой байсан. Өнөөдөр энэхүү үйлдвэр жилдээ 100 мянган тонн хаягдал төмөр боловсруулах хүчин чадалтай боловч хүчин чадлынхаа ердөө 10 гаруй хувийг ашиглаж байна. Гэтэл Монгол Улсад есөн хувийн үйлдвэр ажиллаж байгаа бөгөөд ойрын хугацаанд дахин 2–3 үйлдвэр байгуулагдахаар бэлтгэж байна. Хувийн хэвшил шинэ үйлдвэр байгуулж ашигтай ажиллаж байхад Дарханы төмөрлөгийн өнөөгийн удирдлагууд “хаягдал төмөр ашиггүй” гэж үзэж, үйлдвэрлэлийг хумиж, зөвхөн Эрдэнэт үйлдвэрт ган бэлдэц нийлүүлж байна.
Гэвч Эрдэнэт үйлдвэр зах зээлээс 2 сая 200 мянган төгрөгөөр авч болох ган бэлдэцийг Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрээс 3 сая 800 мянгаар буюу 50 хувийн нэмэгдэлтэй үнээр худалдан авч байна. Энэ нь Эрдэнэт үйлдвэрийн үр ашгийг бууруулж байна. Харин Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр жилдээ 100 мянган тонн арматур үйлдвэрлэж чадвал Монгол Улсын гадагш урсаж буй валютыг хэмнэх боломжтой.
Хөтөлийн цемент шохойн үйлдвэр сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд ашигтай ажиллаж чадаагүй бөгөөд үйлдвэрлэсэн цемент бүртээ алдагдал хүлээж байна. Тиймээс Засгийн газраас 14 хоногийн хугацаанд тодорхой үүрэг өгч, гарч буй алдаа дутагдлаа засах шаардлага тавьсан. Хувийн хэвшлийн компаниуд ашигтай ажиллаж чадаж байхад төрийн өмчит үйлдвэрүүд ийм байдлаар алдагдалтай ажиллах нь зохисгүй.
Харьцангуйгаар Эрдэнэт үйлдвэрийн үйл ажиллагаа сайжирч байна. Өнгөрсөн хоёр жилд хүдэр олборлолтын хэмжээ 26 сая тонноос 40 сая тонн болж өссөн. Ашиглаж буй техник хэрэгслийн ажиллагааны түвшин 90 хувьд хүрч, үйл ажиллагаа тогтворжсон. Мөн худалдан авалтын үйл явц илүү шударга болжээ.
Ийнхүү зарим компани үйл ажиллагаагаа сайжруулж байгаа ч зарим нь ахицгүй байна. Тиймээс цаашид компанийн удирдлагын цалин, урамшууллыг байгууллагынхаа үр ашиг, бүтээмжтэй нь уялдуулан олгодог тогтолцоог нэвтрүүлэхээр төлөвлөж байна" гэлээ.
