Монгол Улсын Хөгжлийн банкны удирдлагын багаас үйл ажиллагааны өнөөгийн нөхцөл байдлыг хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудад танилцууллаа. Тус банк үйл ажиллагаагаа хэвийн горимд шилжүүлэх, Засгийн газрын бодлогын зорилтууд болон эдийн засгийн тогтвортой байдлыг хангах, шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрийг татан төвлөрүүлэх хүрээнд олон улсад 500 сая долларын бонд босгохоор төлөвлөсөн байна. Хөгжлийн банкны удирдах зөвлөл шийдвэрлэсний дагуу эхний транч болох 8.5 хувийн хүүтэй, 3 жилийн хугацаатай, 350 сая ам.долларын “Ди Би Эм-2028” бондыг амжилттай арилжаалжээ. Энэ талаар болон 2025 оны эхний хагас жилийн үйл ажиллагааны талаар Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал З.Нарантуяа мэдээллээ.
Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал З.Нарантуяа: Энэ оны нэгдүгээр сард санхүү төлбөрийн чадвар, хууль эрх зүйн орчны хувьд хүндрэл орчихсон банк хүлээн авсан. Өнгөрсөн зургаан сарын хугацаанд санхүүгийн нөхцөл байдал сайжирлаа. Санхүүгийн үзүүлэлтүүдээ сайжруулах бүх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байгаагаас хамгийн гол нь өөрийн хөрөнгийнхөө хүрэлцээг хангах ажлаа амжилттай хийж байна. Энэ хүрээнд өөрийн хөрөнгийг 1.5 их наяд төгрөгөөр нэмэгдүүлэх шийдвэрийг Засгийн газрыг гаргасан. Үүнийг долоодугаар сард хийж дуусгахаар ажиллаж байна. Үүнээс гадна үйл ажиллагаа хэвийн үргэлжлүүлэн явуулахын тулд эх үүсвэр хэрэгтэй байсан. Өнгөрсөн 2023 онд бондын төлбөрүүдийг хийхийн тулд гадаад зах зээл дээрээс 200 сая, дотоодын зах зээлээс 32 сая ам.долларын эх үүсвэр татсан ч дарамттай байсан. Энэ өрийн дарамтаас гарахын тулд амжилттайгаар гадаад бонд арилжаалж чадлаа.
Манай өмнө нь татсан эх үүсвэрийн өртөг их өндөр байсан учраас хүүгийн зардлыг 1.5-2 хувь бууруулсан. 2026 оны гуравдугаар сард тулгарах өрийн дарамтыг гурван жилд асуудалгүй болгож дундаж хугацааг сунгаж чадсан.
Тогтвортой санхүүжилтийн харьцаа эх үүсвэр байхгүй учраас нэлээд их алдагдсан байсан. Харин одоо энэ харьцаа тогтворжиж байгаа учраас цаашаа хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулах боломж бүрдэж байгаа.
Санхүүжилтийн хувьд хоёр гол зарчмыг баримталж байна. Үүнд:
Нэгд, өмнөх шигээ дахиж муу зээл, чанаргүй зээлийн багц бий болгохгүйн тулд зээл олголт, төслийн санхүүжилтдээ маш их анхаарч байгаа. Үүний тулд олон улсын байгууллагатай хамтарсан зээлийн санхүүжилтийн бодлого барьж байна. Тус төсөл хэр амжилттай хэрэгжиж чадах шинжилгээг сайн хийнэ. Энэ чиглэлд салбар бүрийн 10 гаруй төсөл ирсэн.
Хоёрт, нэг эдийн засагч зээлийг аваад судлахгүй, төсөл дээр багаараа ажиллана. Үйл ажиллагааны хувьд маш их шинэчлэл, өөрчлөлтийг хийж байгаа гэдгээ дуулгахад таатай байна. Төслийн санхүүжилтийн газар дөрвөн хэлтэстэй ажиллана. Бүх төсөлд дахиад муу зээлтэй банк байхгүйн тулд эрсдэлийн аргачлалуудыг гаргаж нарийн тооцно.
Засгийн газарт ямар нэгэн санхүүгийн дарамт үзүүлэхгүйгээр мега төслүүдийг хэрэгжүүлж, санхүүжүүлж чаддаг тогтолцоог Монголд бий болгоход Хөгжлийн банкны үүрэг, оролцоо чухал. Төсвийн шинжтэй төслүүдийг бид аль болох санхүүжүүлэхгүй. Хөгжлийн банк эдийн засаг, үр ашигтай төслүүдийг санхүүжүүлнэ.
Мөн чанаргүй активын талаар мэдээлэл өгье. Бидний зүгээс чанаргүй зээлүүдээ төлүүлэх нарийвчилсан төлөвлөгөө гаргасан. Төсөл нь хэрэгжээд дуусчихсан, үйлдвэрлэл нь баригдчихсан мөртлөө борлуулж болохгүй 907.9 тэрбум төгрөгийн үнэлгээтэй 7-8 төсөл байна. Үүнийг дуудлага худалдаагаар зарах гэхээр заримынх зах зээлийн үнэлгээ маш өндөр эсвэл бага. Ингээд үнэлгээнд маш их асуудал байна. Бүх зээлийг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэл дээр авч очоод худалдан борлуулна гэвэл 5-10 жил шаардлагатай болно. Олон улсын түвшинд төслийн бодит үнэлгээг эхлээд хийдэг. Төслийн бодит үнэлгээг хийх дүрэм, журам манай улсад хараахан бүрдээгүй байна. Зөвхөн үндсэн хөрөнгө болох барилга, байшин, газрыг үнэлдэг.
Тэгэхээр 907.9 тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэх 7-8 төслийг бодит үнэлгээг хийхээр гадаадын байгууллагуудтай хамтарч ажиллаж байна. Үнэлгээ гарахаар төслийг бодит болгохын тулд хэдэн төгрөгийн дахин санхүүжилт хэрэгтэй байгааг тодорхойлно. Хэрэв хөрөнгө оруулагчдад зарах бол хэдэн төгрөгөөр үнэлж, хямдруулж худалдахыг нарийвчилж гаргана. Энэ ажлыг ирэх оноос өмнө хийж чадвал зээлүүдийг төлүүлж чадна. Хэрэв чадахгүй гэвэл 500 тэрбум төгрөгийн цэвэр алдагдал хүлээх эрсдэл бий.
Хоёрдугаар бүлэг нь бизнесийн үйл ажиллагаа нь таг зогсчихсон зээл манайд олон байгаа. Үүнийг дуудлага худалдаагаар зараад төлүүлбэл Хөгжлийн банк 200 гаруй тэрбумын алдагдалд орно. Ийм алдагдал хүлээхгүйн тулд нэмэлт барьцаа хөрөнгө олох, орлогын эх үүсвэр хайх ажил хийж байна.
Гуравдугаар бүлэг нь үйл ажиллагаа нь үргэлжлээд тодорхой хэмжээний орлого олж буй зээлүүд бий. Энэ хүмүүсийн мөнгөн урсгалыг бодитой тооцож байгаа. Бизнес нь цаашдаа үргэлжлэх боломжтой эсэх судалгааг хийгээд зарим хүмүүсийн гэрээнд өөрчлөлт оруулж, өргөжүүлэх боломж олгох хэрэгтэй зээлүүд байна.
Өнөөдрийн байдлаар бид 200 гаруй тэрбум төгрөгийн зээлийг төгрөгөөр болон хөрөнгөөр барагдуулсан. Үлдэж байгаа хагас жилд 448 тэрбум төгрөгийн зээлийг төлүүлэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.
