УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар 16 асуудлыг хэлэлцэж байна. Тухайлбал, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны зургаадугаар дүгнэлт, хууль баталсантай холбоотой УИХ-ын тогтоолын төсөл, Барбодас, Эсватини хаант, Бүгд Найрамдах Тринидад ба Тобаго, “Бүгд Найрамдах Ботсвана зэрэг улстай дипломат харилцаа тогтоох тогтоолын төсөл зэрэг багтаж байна. Мөн Санхүүгийн зохицуулах хорооны орон тооны бус гишүүнийг томилох тухай асуудал, Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай УИХ-ын тогтоолын төсөл зэргээс хэлэлцэж эхэллээ.
Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны зургаадугаар дүгнэлтийг хэлэлцлээ
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны зургаадугаар дүгнэлт /Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.3 дахь хэсэг Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай/ хэлэлцэж байна. Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийг ҮХЦ-ийн гишүүн Ц.Цолмон танилцуулсан бол Хууль зүйн байнгын хорооны дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Х.Баасанжаргал танилцуулсан юм. Энэ үеэр гишүүд үг хэллээ.
УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа: Энэ шийдвэрийг хүлээж аваасай. Анхны хуулийн зорилго нь татвараас зугтаж байгаа иргэдийн татварыг бүрэн авахын тулд үнийн манипуляци хийдгийг зогсоох байсан. Татвараас зугтаах агуулгаар борлуулж байгаа үнээ хоорондоо тохиролцож бууруулдаг явдал байдаг. Гэхдээ энэ маань эргээд бусад шударга иргэдийн эрхэд халдаж болохгүй. Татвараа зөв авах нь нэг хэрэг. Нөгөө талдаа иргэд өөрсдийнхөө хөрөнгийг борлуулахдаа заавал өмнөх үнээсээ дээшлүүлж борлуулах эсэхийг үгүйсгэж, эрхэнд нь халдаж болохгүй. Хүний эрхийг бүрэн хангах ёстой. Миний хувьд дүгнэлтийг дэмжиж байна.
УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг: Үндсэн хуулийн Цэцийн дүгнэлтийг Хууль зүйн байнгын хороо хэлэлцээд, ажлын хэсэг гаргаж, холбогдох өөрчлөлтийг хийхээр ажиллаж байна. Гишүүд дэмжээд өгөөрэй. Гол зорилго нь иргэд шударгаар үл хөдлөх хөрөнгөө борлуулж байгаа асуудал бий. Гэтэл иргэд хожмын гэрээ байгуулах үеэр энэ аргыг буюу хэт үнээ бууруулж явсны үр дагаврууд зарим жишээн дээр гардаг. Тодруулбал, хоёр гэрээ байгуулаад, татвараас зайлсхийх зөрчлийг шууд үйлддэг. Хамгийн бага үнэтэйгээ бүртгэлд бүртгүүлнэ. Нөгөө талдаа худалдагч, худалдан авагч талын хооронд маргаан гарч, бага үнийн дүнгээр үл хөдлөх хөрөнгөө өгсөн хүмүүс энийг ашиглан гэрээгээ цуцлах, буцах тохиолдлууд гардаг. Энэ дээр иргэд хохирдог юм. Шүүх, цагдаагаар олон жил явж, үл хөдлөх хөрөнгөө эргэлтэд оруулж чадахаа байдаг. Гамшиг осолд үл хөдлөх хөрөнгө нь өртөхөөр үнэлгээ нь буурчихдаг. Ийм асуудалд эрсдэл гарах магадлалтай. Үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэл дээр 1990 оноос хойш шинэчлээгүй 2 сая төгрөгийн үнэлгээтэй байх жишээтэй. Ийм зөрүү гардаг юм.
Төрийн байгуулалтын болон төсвийн байнгын хорооны хуралдаан дуусаад гишүүд танхимдаа орж санал хураалтыг нэгдсэн байдлаар явуулахаар түр хойшлуулж, дараагийн асуудлыг хэлэлцэж байна.
Барбадос улстай дипломат харилцаа тогтоох тухай тогтоолын төслийг хэлэлцлээ
Хууль санаачлагчийн илтгэлийг Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг танилцууллаа. Мөн төслийн талаарх Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны санал дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Н.Батсүмбэрэл танилцуулсны дараа УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, үг хэллээ.
УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц: Карибын тэнгисийн жижиг арлын улстай дипломат харилцаа тогтоож байгаа нь сайн хэрэг. Гэхдээ зүгээр нэг хоорондоо визгүй зорчих юм уу, харилцаа тогтоогоод дуусаж болохгүй. Энэ улсаас сурах зүйл их байгаа. Миний хувь тус улсад олон улсын төслийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан туршлагатай. Хүн ам нь 300 мянга хүрэхгүй жижиг улс. Гэхдээ жилд 1,3 сая жуулчин хүлээн авч байгаа. Өөрсдийн байршил, АНУ болон Англи улстай цагийн зөрүүгүй байдлаа ашиглан жуулчдыг ихээр татдаг. Согтууруулах ундааны өөрсдийн брэндийг үүсгэж, бүтээгдэхүүнтэй болсон. Ямааны махыг төрөлжүүлэхэд анхаарч, олон улсад хөрөнгө оруулалт хийж танигдаж байгаа. Үүний үр дүнд ДНБ нь 11.5 тэрбум ам.доллар буюу Монгол Улсаас нэг хүнд ногдох нь 4-5 дахин их байгаа. Ийм цөөн хүн амтай улс сайхан амьдарч болж байна. Олон улсад танигдсан алдартай хүн гэвэл Рианна дуучин байна. Энэ дуучинтайгаа аялал жуулчлалын тал дээр маш их хамтран ажиллаж, АНУ-аас олон жуулчин татсан. Монгол Улс цаашдаа аялал жуулчлалын үйлчилгээгээ сайжруулж, дотоодын аялал жуулчлалаа хөгжүүлэх ёстой. Барбадос улсын аялал жуулчлалын стратеги төлөвлөгөө гэж байдаг. Энэ тал дээр хамтран ажиллах уу.
Гадаад харилцааны яамны Бодлогын газрын захирал Г.Бямбасүрэн: Барбадос улстай дипломат харилцаа тогтоох асуудлыг АНУ-ын Нью-Йорк дахь байнгын төлөөлөгчийн газраараа дамжуулан хэлэлцсэн. Цаашдаа дипломат харилцаа тогтоосноос хойш аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуйн салбарт туршлага солилцохоор төлөвлөсөн.
УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа: Бид олон улстай дипломат харилцаа, гэрээ байгуулж байгаа ч улс төрийн нөхцөл байдлаас хэлсэн амандаа хүрдэггүй, буцдаг байдлыг үүсгээд байна. Энэ бол манай улсын нэрийг маш ихээр унагаж байгаа. Ийм учраас УИХ-ын гишүүд олон улсын тавцанд өгсөн амлалтаа биелүүлдэг байя. Улс төрийн шалтгаанаар жишээлбэл Казахстаны хэлэлцээрийг унагаасан. Соёрхон батлах үйл явцыг удаашруулсан. Шинэ сайдад энэ асуудлыг 2018 оноос 19 удаа хэлэлцээр хийсэн. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг Казахстанд очиж, гарын үсэг зурсан хэлэлцээрийг бид унагаасан. Одоо энэ удаагийн чуулганаар орж чадсангүй. Ирэх лхагва гаригт чуулган хаах гэж байна. Ирэх намрын чуулган эхэлтэл 2-3 сар өнгөрнө. Энэ хугацаанд тус улсад амьдарч байгаа монгол иргэд тухайн улсад ажилласныхаа төлөө төлсөн шимтгэлээ авч чадахгүйд хүрч байна. Тус улс бол 1998 оноос хойш хуримтлалын тогтолцоонд шилжиж, та хэдийг төлнө үү, төдий хэмжээнд дансанд нь мөнгө нь хуримтлагдаж, тэтгэвэртээ гарахдаа нэг удаа татвар төлж бүтнээр нь мөнгөө авах боломжтой, өвлүүлэх боломжтой юм.
УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг: Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн орнуудтай том, жижиг гэлтгүй дипломат харилцаа тогтоох ёстой. Элчин сайдуудын ажлыг дүгнэх асуудлыг өөр шалгууртай болгомоор байна. Нэгдүгээрт, Монголд хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн харилцааг сэргээхэд, гадаад паспортыг хүчирхэгжүүлэхэд хэрхэн хувь нэмрээ оруулсан гэдэг асуудал. НҮБ-ын гишүүн 200 орноос Монголын паспорт 69-д жагсаж байна. Визгүй нэвтрэх орны тоо хэмжээ бага байна гэсэн үг.
