Урин дулаантай зэрэгцэн иргэдийн аялал, зугаалга нэмэгддэг тул улаанбурхан зэрэг халдварт өвчнөөс сэргийлэх нь чухал юм. Аялалд явахдаа хамт явах хүмүүсийн вакцинжуулалт, орчны агааржуулалт, эрүүл ахуйг нягтлах хэрэгтэй. Улаанбурхан хамгийн их бүртгэгдэж буй улсуудад Орос, Энэтхэг, Казахстан зэрэг улс нь багтаж байна. Саяхан манай улс өндөржүүлсэн бэлэн байдалд шилжиж, өрхийн эмнэлгүүд уртасгасан цагаар ажиллаж байгаа бөгөөд иргэд E-Mongolia аппликэйшнаар вакцинд хамрагдсан эсэхээ шалгаж, харьяа өрхийн эмнэлэгтээ дархлаажуулалтад хамрагдах боломжтой юм. Энэ талаар ХӨСҮТ-ийн Халдварт өвчний тандалт судалгааны албаны тасгийн эрхлэгч Н.Сувдмаа тайлбар хүргэлээ.
Тэрээр “Манай улс эрс тэс уур амьсгалтай. Урин дулаан цаг ирэхтэй зэрэгцэн иргэд дотооддоо болон гадаад улс орон руу аялж, зугаалах нь нэмэгддэг. Аялах үедээ эрүүл мэндийн хувьд анхаарах чухал зүйлсийн нэг нь халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх явдал юм. Ялангуяа улаанбурхан өвчний тохиолдол зарим улс оронд буурахгүй байгаа энэ үед илүү аюулгүй байдлаа сахих хэрэгтэй.
Хэрвээ та гэр бүл, найз нөхөд, хамт олонтойгоо аяллаар явах гэж байгаа бол хамт явах хүмүүсийн дунд улаанбурхан өвчнөөр өвдөж байсан хүн байгаа эсэхийг мэдэх, мөн вакцинд хамрагдсан эсэхийг нягтлах нь зүйтэй. Зуслангийн орчинд ажиллах багш, ажилтнууд ч мөн адил улаанбурханы эсрэг вакциндаа заавал хамрагдсан байх шаардлагатай. Аяллын явцад орчны эрүүл ахуйг хангах нь маш чухал. Ялангуяа зочид буудал, амралтын газар, зуслангийн байр зэрэгт өрөө тасалгааны агааржуулалт сайн, цэвэрхэн, агаар сэлгэлт сайтай эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Энэ нь халдварт өвчнөөс сэргийлэх чухал арга хэмжээний нэг юм.
Мөн гадаад руу аялах гэж байгаа бол тухайн улс оронд аль төрлийн өвчлөл зонхилж байгааг урьдчилан судалж, шаардлагатай мэдээллийг цуглуулах нь зүйтэй. Ингэснээр та тухайн орчин нөхцөлд юуг анхаарах хэрэгтэйг мэдэж, бэлтгэлтэй байх боломжтой. Дэлхийн хэмжээнд ямар халдварт өвчин тархаж байгаа талаар Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв цаг алдалгүй мэдээлэл түгээдэг. Тиймээс та албан ёсны, найдвартай эх сурвалжаас мэдээлэл авах хэрэгтэй юм. Сүүлийн үед улаанбурхан өвчний тархалт өндөр хэвээр байгаа улс орнуудын тоонд Орос, Энэтхэг, Казахстан болон Европын зарим орон багтаж байна. Эдгээр улс оронд өвчлөлийн тоо тогтмол өндөр байгаа тул тус улс руу аялах гэж байгаа иргэд илүү анхааралтай байх шаардлагатай. Иргэд ямар нэг мэдээлэлд хандахдаа шүүлтүүртэй, нягтлан шалгаж үздэг байх нь чухал. Зөв мэдээлэл авч, бусдад түгээх нь өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхэд маш чухал ач холбогдолтой.
Улаанбурхан нь агаараар амархан халддаг халдварт өвчин бөгөөд манай улс энэ өвчний дэгдэлтийг хязгаарлахын тулд өндөржүүлсэн бэлэн байдалд шилжсэн. Үүний хүрээнд 150 гаруй өрхийн эрүүл мэндийн төвүүд уртасгасан цагаар ажиллаж байгаа. Иймд иргэд заавал ХӨСҮТ-д очих шаардлагагүй болж, өөрт хамгийн ойр өрхийн эмнэлэгт хандан дархлаажуулалтад хамрагдах боломжтой болсон. Мөн явуулын багууд ажиллаж байна. Судалгаагаар Монгол Улсын нийт хүн амын 80 гаруй хувь нь ухаалаг гар утас ашигладаг гэж гарсан. Тиймээс E-Mongolia аппликэйшныг ашиглан өөрийн вакцинжуулалтын талаарх мэдээллийг шалгах боломжтой. Хэрвээ та вакцинд хамрагдаагүй байгаа бол яаралтай дархлаажуулалтад хамрагдах нь зүйтэй” гэв.
Улаанбурхан, гахайн хавдар, улаануудын эсрэг вакцин Монгол Улсад 1973 оноос хойш хоёр тунгаар хийгдэж ирсэн бөгөөд гаж урвал өнөөдрийг хүртэл илрээгүй юм. Сүүлийн үед 10-14 насны хүүхдүүдийн дунд өвчлөл нэмэгдэх болсон нь товлолт вакцины дархлаа суларсантай холбоотой байна. Зарим эцэг эх хүүхэд нь өвдөөгүй бол вакцин хэрэггүй гэж үздэг нь буруу ойлголт юм. Энэ талаар “Энэрэнгүй үйлс” ӨЭМТ-ийн эмч Б.Оюунцэцэг мэдээлэл өглөө.
Тэрээр “Монгол Улсад дархлаажуулалтын үндэсний хуулийн хүрээнд 1973 оноос хойш улаанбурхан, улаанууд, гахайн хавдрын эсрэг вакцинжуулалтыг хоёр тунгаар хийж ирсэн. Эхний тунг хүүхэд есөн сартайд, хоёр дахь тунг хоёр настайд нь хийдэг. Энэ вакцин нь олон жилийн туршлагад суурилсан аюулгүй, үр дүнтэй бөгөөд одоог хүртэл ноцтой гаж нөлөө илрээгүй юм. Харамсалтай нь сүүлийн үед 10-14 насны хүүхдүүдийн дунд улаанбурхан өвчний тохиолдол нэмэгдэж байгаа. Иймд энэ насны хүүхдүүдийн хувьд дахиад нэмэлт тун хийлгэх хэрэгтэй юм.
Вакцины дархлаа үүсгэх нөлөө нь цаг хугацааны явцад буюу 5–10 жилийн дараа сулардаг.
Зарим эцэг эхчүүд миний хүүхэд өвдөхгүй л байна, тиймээс вакцин хийлгэх шаардлагагүй гэж буруу ойлгож, хайнга хандсаар байна. Гэвч энэ нь эрсдэл дагуулж мэдэх юм. Учир нь хүн бүр вакцинд хамрагдаагүй нөхцөлд сүргийн дархлаа бий болохгүй. Жишээ нь, гурван хүүхдээс хоёр нь вакцинд хамрагдсан бол үлдсэн нэг нь халдварт өртөх эрсдэл багатай байдаг үүнийг сүргийн дархлаа гэнэ. Гэвч илүү олон хүн вакцин хийлгэхгүй бол энэ хамгаалалт алдагдаж, өвчлөл дэгдэх нөхцөл бүрдэнэ. Иймд эцэг эх бүр хариуцлагатай байж, хүүхдээ улаанбурханы эсрэг товлолын вакцинд хамруулж, шаардлагатай тохиолдолд нэмэлт дархлаажуулалт хийлгэх хэрэгтэй. Энэ нь зөвхөн тухайн хүүхэд төдийгүй бусад хүүхдүүдийг ч хамгаалж байгаа хэрэг юм” гэлээ.
