1959 онд Ардын чөлөөлөх арми Төвөдэд гарсан зэвсэгт бослогыг дарснаас хойш Далай лам Энэтхэгт амьдарч байна. Долоодугаар сард түүний 90 насны төрсөн өдөр ойртож байгаа энэ үед түүний залгамжлагчийн талаарх маргаан дахин хурцдаж, Хятад, Америк, Энэтхэгтэй харилцах харилцаанд нөлөөлж болзошгүй байна. Далай лам шинэ номондоо өөрийн залгамжлагчийг Хятадаас өөр улсад төрнө хэмээсэн бөгөөд Бээжин түүнийг "Хятадын эсрэг салан тусгаарлах үйл ажиллагаанд шашин шүтлэгийг халхавч болгон ашиглаж, Төвөдийн ард түмнийг төлөөлөх эрхгүй улс төрийн цөллөгч" хэмээдэг.
Далай ламын хойд дүр яагаад ийм чухал вэ
Буддын шашны уламжлал ёсоор Далай лам бол Төвөдийн улс төр, оюун санааны удирдагч юм. Далай лам нас барсны дараа түүний хойд дүр төрөх бөгөөд түүнийг шашны зан үйлийн дагуу олж тогтоох ёстой. Уламжлал ёсоор бол Төвөдийн нэр хүндтэй лам нар сонгон шалгаруулалтыг хийдэг. Далай ламын хойд дүр нь Төвөдийн нутаг дэвсгэрт нийгэмд эмх замбараагүй байдал үүсгэж болзошгүй гэсэн болгоомжлол эрт дээр үеэс байсаар ирсэн.
Далай лам яагаад цөллөгт байгаа бэ
Далай лам залуудаа Төвөдийг богино хугацаанд захирч байсан бөгөөд хэсэг хугацаанд Бээжинтэй хамтран ажиллахыг оролдсон. Хятадын Төрийн Зөвлөлийн мэдээллийн албаны мэдээлснээр, Төвөд нь XIII зуунаас хойш Хятадын мэдэлд байсан бөгөөд Юань, Мин, Чин гүрнүүд орон нутгийн хэргийг удирдах албан тушаалтнуудыг тэнд байрлуулж байжээ. 1950 онд коммунистууд иргэний дайнд ялалт байгуулснаас хойш нэг жилийн дараа Чамдогийн тулалдаанд Төвөдийн хүчнийг ялсны дараа ХАЧА тус бүс нутагт нэвтэрчээ. Дараа жил нь Бээжин орон нутгийн улс төрийн элитүүдтэй 17 зүйл бүхий гэрээнд гарын үсэг зурж, тус бүс нутагт автономит эрх олгох, улс төрийн тогтолцоо, соёлоо хадгалах боломж өгсөн. Далай лам мөн Хятадын хууль тогтоох дээд байгууллага болох Бүх Хятадын Ардын Төлөөлөгчдийн Их Хурлын анхдугаар чуулганд оролцож, байнгын хорооны дэд даргаар сонгогдов. Гэвч таван жилийн дараа ХАЧА зэвсэгт бослого гаргаж, Төвөдийн улс төрийн тогтолцоо, шашны зан үйлийг бүрэн хяналтандаа байлгаснаар хоёр талын харилцаа тасарсан юм.
Далай лам олон мянган хүний хамт Энэтхэг рүү явсан бөгөөд Хятад руу хэзээ ч буцаж чадаагүй. Үүний оронд тэрбээр Бээжингийн дайсан болж, салан тусгаарлагч гэж буруутгагджээ. Хэдийгээр хоёр тал 2002-2010 оны хооронд хурцадмал байдлыг зохицуулахаар хэд хэдэн удаа хэлэлцээ хийсэн ч төдийлөн үр дүнд хүрсэнгүй. 2011 онд Далай лам Төвөдийн дүрвэгсдийн засаг захиргааны тэргүүний албан тушаалаасаа буусан ч шашны үүрэг хариуцлагаа хадгалсаар байгаа юм.
