"Найман шарга" валют арилжааны төвд ам.долларын ханш өчигдрийн байдлаар зарах нь 3530 төгрөг, авах нь 3525 төгрөг байв. Харин Монголбанкны өчигдөр зарласан албан ханшаар нэг ам.доллар 3508 төгрөгтэй тэнцэв.
Арилжааны банкнууд валютын арилжаандаа лимит тогтоон ажиллаж байгаа. Үүнээс шалтгаалан иргэдийн хувьд хоёр дахь сонголт болох "Найман шарга" валют арилжааны төвийг зорих нь мэдээж. Хэдийгээр "Найман шарга" нь зах зээлийн арилжааны тав орчим хувийг эзэлдэг ч хөл хөдөлгөөн ихтэй, ханшийн хэтийн төлөв ихээхэн хамаардаг газар. Нөгөө талд, зарим нэгэнд нь аминд тулсан үед авралын газар болдог бололтой.
Үдээс хойш 14.00 цагийн орчимд "Найман шарга"-д очиж, валютын ханшийн мэдээлэл авахад ам.доллар зарах хүн цөөн, харин авахыг хүсэгчид илүү олон байлаа.
Арилжааны банкнууд сүүлийн саруудад нэг иргэнд 1-5 мянган ам.доллароос илүүг олгохгүй хязгаар тогтоосоор байгаа ч иргэд хар зах дээрээс хамгийн ихдээ 20 мянган ам.доллар хүртэл хэмжээгээр худалдан авах боломжтой тул "Найман Шарга"-ыг зорих нь нэмэгджээ. Ингэснээр банкнуудын хязгаарлалттай бодлого нь хар зах дээрх эрэлтийг нэмэгдүүлж, улмаар валютын ханш өсөх шалтгаан болж байгаа аж.
Валют арилжаалагчаас хэдэн зүйл тодруулах үеэр хэд хэдэн хүн төгрөгөө ам.доллароор солиулах гэж ирсэн бөгөөд тэдний хэлж буйгаар ам.долларын ханшийн эрчимтэй өсөлт цаашид ч үргэлжлэх байх гэлцэв. "Монгол төгрөг цаас шиг л болж байна. Үүнийг дагаад төгрөгийн ханш унаж, өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэ тогтмол нэмэгдэж байна" хэмээн халаглан ярих хүн цөөнгүй таарав.
Иргэн Амаржаргал “Би жилийн өмнө мөнгө солиулахаар энд ирж байсан. Тэр үед ам.долларын ханш 3640 орчим төгрөг байсан санагдаж байна. Харин өнөөдрийн ханштай харьцуулахад тэр үеийн ханш хамаагүй хямд байжээ. Улирлын онцлогоос болоод ч тэр үү доллар, евро хоёулаа өсжээ. Өнөөдөр энэ хавиар харж явахад евро 3880 төгрөгтэй байлаа. Жил ирэх тусам л валютын ханш өсөөд байх шиг байна. Валютын өсөлтийн шалтгаан эдийн засгийн нөхцөл байдалтай л холбоотой байх. Ер нь монгол төгрөг үнэхээр үнэгүйдэж байна” гэсэн юм.
Валют арилжаалагч Туяа (нэрийг нь өөрчлөв) "Бидний хувьд ам.долларыг банкнаас авч, дээр нь 50-60 төгрөг л нэмээд зардаг. Банк болон бидний ханшийн зөрүү тийм ч их биш. Арилжааны банкнуудаас дунджаар 50-60 төгрөг, зах доторх бусад наймаачдаас 10-20 төгрөгийн л зөрүүтэй байна. Өдөр бүр ханш өөрчлөгдөж байдаг тул зарим хүн банканд дугаарлаж зогсохоос илүү шууд л биднээс сольчихсон нь дээр гэж үздэг. Монголбанкны зарласан албан ханш энд хамааралгүй байдаг. Ер нь хамгийн хямд ханштай нь Голомт банк. Голомт банкнаас ам.долларыг 3525 төгрөгөөр авч, 3525 төгрөгөөр нь л зарж байгаа. Бид энэ ханшаар нь л арилжаа хийж байна. Харин их хэмжээний буюу том дүнтэй арилжаанд 3529 төгрөгөөр доллар зарж байгаа. Арилжааны банкнуудын ханш арай хямд байдаг ч тодорхой лимиттэй байдаг. Жишээлбэл, өдрийн 50 сая төгрөгөөс дээш дүнгээр валют олгодоггүй. Харин бидний хувьд энэ дүнгээс арай илүү хэмжээгээр гаргаж өгөх боломжтой. Ер нь банканд долларын нөөц багассан. Томоохон байгууллагууд 50 саяас дээш дүнтэй валют банкнаас авч чадахгүй учраас "Найман шарга"-ыг зорих нь нэмэгдэж байгаа. Арилжааны банкнаас өдөрт нэг удаа 50 саяар доллар авсан тохиолдолд дахин авах боломжгүй байдаг" гэлээ.
Валют арилжаалагч Болд (нэрийг нь өөрчлөв) "Монголбанкнаас гаргасан ханш бол албан ёсны дүн. Дэлхийн зах зээл дээр тогтсон ханшийг илэрхийлдэг. Гэхдээ арилжааны банкнууд энэхүү ханшаас өөр үнээр валют арилжиж байна. Тэр ч байтугай сүүлийн үед арилжааны банкнууд ам.доллар зарахгүй байгаа нь валютын нөөц багассантай холбоотой гэж бодож байна.
Одоогийн байдлаар банкнууд өндөр үнээр ам.доллар авч, мөн өндөр үнээр буцаан зарж байна. Тэд хувь хүмүүсээс долларыг өндөр ханшаар худалдан аваад, арилжаандаа ашиглаж байгаа гэсэн үг. Харин бидний хувьд ханшийн өсөлт, уналтыг урьдчилан хэлэх боломжгүй. Энэ бол бидний бизнесийн нэг хэсэг учраас бүх мэдээллээ ил болгох боломжгүй" гэв.
Валют арилжаалагч Бат (нэрийг нь өөрчлөв) "Эрэлт байж байж л нийлүүлэлт бий болдог. Харин одоогийн нөхцөлд ам.доллар авах эрэлт маш өндөр байна. Хүмүүс өдөр бүр л доллар сонирхож, худалдан авахыг зорьж байна. Хувийн өнцгөөс харвал улсын эдийн засгийн зарим эргэлт ил тод бус мөнгөн урсгал валютын ханшид нөлөөлж байх магадлалтай. Жишээлбэл, нүүрсний экспортоос орж ирэх ёстой их хэмжээний орлого хувь хүний дансанд орж, ам.долларт хөрвүүлэгдсэн байх магадлалтай. Тэр мөнгө зах зээлд ямар хэмжээгээр эргэлтэд орж байгаагаас шалтгаалан ханш хэлбэлздэг. Хэрэв гадаад валют зах зээлд их хэмжээгээр нийлүүлэгдвэл ханш буурна, харин хомсодвол өснө. Энэ бол зах зээлийн энгийн логик" гэлээ.
Эдийн засагчдын хэлж буйгаар ам.долларын ханш өсөж байгаа шалтгаан нь улирлын чанартай худалдан авалттай холбоотой гэж тайлбарлав. Өөрөөр хэлбэл, эрэлт нэмэгдэж байгаа учраас ам.доллар өсөх хандлагатай байна. Мөн энэ жил УИХ болон орон нутгийн сонгуулиуд болж, төсвийн зардал нэмэгдсэн нь эдийн засагт дарамт учруулсан гэж эдийн засагчид үзэж байгаа юм.
Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын гадаад валютын цэвэр нөөц 5 таван тэрбум ам.доллар байгаа нь өндөр үзүүлэлт гэж эдийн засагчид дүгнэсэн. Гэсэн хэдий ч Монголбанкнаас зарласан албан ханш болон хар зах дээрх ханш өдөр бүр бага багаар өссөөр байна. Хэрэв ам.долларын ханш цаашид өссөөр байвал иргэдийн худалдан авах чадварт сөргөөр нөлөөлж, импортын болон дотоодын бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөх бөгөөд энэ нь иргэдийн амьжиргааны түвшинд ч сөрөг нөлөө үзүүнэ гэдгийг эдийн засагчид анхаарууллаа.
