УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл, Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2024 оны гүйцэтгэлийн тайлан болон Монгол Улсын хөгжлийн 2024 оны төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн тайланг сонслоо. Тайланг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ танилцуулсан бөгөөд танилцуулгатай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авч байна.
УИХ-ын гишүүн Д.Бум-Очир: V Dem сэтгүүлд дэлхийн улс орны ардчиллыг хэмжиж гаргадаг. Монгол Улс 2021 оноос хойш ухраад байна. Улаан сум нь доошоо харсан байгаа нь уруудаад байна гэсэн үг. Энэ тайлангийн 10,14,21,42 дугаар нүүрэн дээр Монголын тухай бичсэн байгаа. Дэлхийн хоёр улсыг бид ардчиллаас алдлаа гээд биччихсэн байгаа. Энэтхэг, Монгол хоёрыг хэлж байна. 1990 оноос олж авсан хамгийн чухал үнэт зүйл ардчилал гэж би ойлгодог. Үүнийг монголын ард түмэн мэдэж, зөвшөөрч байгаа гэж бодож байна. Гэтэл олон улсын судалгааны тайланд бид автократ дэглэмтэй улс руу орчихлоо. Үүн дээр тусгай ажлын хэсэг гаргаад ажиллаач ээ. Дараагийн төлөвлөгөөндөө 84 дүгээр байраа урагшлуулах бодлого гаргаж ажиллах хэрэгтэй. Ингээд хойшлоод байх юм уу. Энэ хэвээрээ удаан байвал бид автокарт дэглэмтэй улс гээд сууж байх юм уу.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Зарим индекс урагшилсан, зарим нь ухарсан асуудлууд байгаа. Парламентын гишүүд хамтдаа дүгнэлт хийх асуудлууд ч байна. Олон улсын байгууллагын төлөөлтэй уулзахад манай хэд хэдэн индекс геополитикийн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор асуудлууд дагуулсан. Манай улсын хувьд ОХУ Украины асуудал дээр түдгэлзсэн санал өгсөн. Тухайн үед манайх ийм байр суурьтай байх ёстой гэж ҮАБЗ, аюулгүй байдлын байнгын хороон дээр ярилцсан. Монгол Улс энхийг эрхэмлэсэн, олон тулгууртай гадаад бодлоготой. Гэхдээ манай улсын газар зүйн байршлын онцлог хоёр том гүрний дунд оршдог. Сүүлийн 2-3 жил аавыгаа сонгох уу, ээжийгээ сонгох уу гэдэг шиг төвөгтэй нөхцөл байдал үүссэн. Гэхдээ Монгол Улс өөрийнхөөрөө бодлогоо тодорхойлж, парламентаараа ярилцаж явахгүй бол манай аюулгүй байдалтай холбоотой, эрсдэлтэй олон асуудлууд гардаг. Мэдээж биднээс өөрсдөөс хамаарах алдаа оноо гарсан. Урагшилсан индексүүд ч байгаа.
УИХ-ын дэд дарга Б.Пүрэвдорж: Өнгөрсөн онд Шадар сайд Т.Доржханд, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн нар манай бүлэг дээр орж ирж эрчим хүчний үнийг чөлөөлөх асуудлаар мэдээлэл өгсөн. Би тэр үед “Хүнд суртал бий болгодог албан тушаалтнуудаа солиогүй цагт төрийн өмчийн компанид байгаа том дээрмийг байхгүй болгож, үнийг чөлөөлж чадахгүй. Маш яаралтай дотоод аудитын даргаа солиод Эрчим хүчний яамны авлигажсан түшмэлүүд, төрийн өмчийн компанийн нөхдийг бүгдийг нь шалгуулж байж үнийн өөрчлөлтийг хийгээрэй” гэж захисан. Гэвч харамсалтай нь тэгээгүй. Өнөөдөр эрчим хүчний салбарт дэндүү их луйвар байна.
Жишээ нь, Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээний баруун бүсийн захирал болгоод өгөөч 300 саяыг өгье гээд явж байдаг юм билээ. Төрийн өмчийн компанид бараа бүтээгдэхүүн, тоног төхөөрөмж шахдаг бүхэл бүтэн сүлжээ бий болчихсон. Нэг тэрбум төгрөгийн бараа өндөр үнээр шахаад, жаахан байж байгаад 200 сая төгрөгийн барааг нь хэрэглэсэн гэж хулгайлаад буцаачихдаг. Би нэлээн аргаа барж байж 9.5 тэрбум төгрөгийг Ховд аймгийн Дулааны цахилгаан станцыг өргөтгөхөөр улсын төсөлт тавиулахад Н.Тавинбэх сайдын үед тэдний албан тушаалтнууд гурван цүнхний компанид өгөөд өнөөдөр Ховдын ард түмэн хохироод байж байна. Ийм байдалтайгаар эрчим хүчний салбарын авлигач, луйварчдаас салаагүй цагт эрчим хүчний үнэ буухгүй. Монголын ард түмэн авлигачдын мөнгийг төлж байна. 200 мянган төгрөг төлдөг байсан иргэн 800-900 мянган төгрөг төлдөг болсон. Тиймээс Б.Чойжилсүрэн сайд аа, дотоод аудитаа яаралтай соль
Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Янз бүрийн ийм хардлага байхыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ тодорхой зүйл яривал бид хүлээж авахад бэлэн. Дотоод аудитыг улирал бүхэн оруулаад явж байгаа.
Эрчим хүчний үнийг нэмснээр 560 орчим тэрбум төгрөгийн орлого нэмэгдсэн. Энэ мөнгийг юунд зарцуулах вэ гэдгийг олон нийтэд ил тод тайлагнана.
УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна.
