Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөл /ТТБЗ/-өөс 2026-2028 оны макро эдийн засгийн төсөөллийг танилцууллаа. Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс (ТТБЗ) танилцуулсан макро эдийн засгийн дүгнэлтээс харахад, эдийн засгийн өсөлт ойрын гурван жилд 5.4-5.7 хувьд хадгалагдах төсөөлөлтэй байна. Эдийн засаг, төсвийн үзүүлэлтийн суурь болон өөдрөг хувилбар бүхий төсөөллийг 2024 онд гаргаж байсан бол энэ жилийн хувьд төсвийн сахилга бат, тогтвортой байдлыг хадгалах, төсвийн бодлогоос хамаарсан эрсдэлийг бууруулахын тулд тодорхой нэг хувилбартай таамаглалыг санал болгож байгаа аж.
Макро эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлт, төлөв байдлын таамаглал
Иймд ТТБЗ-ийн зүгээс дээрх таамаглалыг үндэслэн Дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдлийг боловсруулахдаа дараах зүйлсийг анхаарч ажиллахыг зөвлөж байна. Үүнд:
Эдийн засгийн таатай байдал дуусгавар болж тодорхой эрсдэл тулгарч болзошгүйг харгалзан дунд хугацаанд эрсдэлээс хамгаалсан төсвийн бодлого баримтлах;
Төсвийн зарлагын өсөлтийг хязгаарлаж, 2024 оны арванхоёрдугаар сарын 12-ны өдөр өөрчлөн найруулж алдагдалгүйгээр баталсан 2025 оны нэгдсэн төсөв, Монгол Улсын төсвийн 2025 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2026-2027 оны төсвийн төсөөллийн тухайн хуулийн хандлагыг хэвээр үргэлжлүүлэх, төсвийн алдагдал нэмэгдэхээс сэргийлэх бодлого баримтлах;
Төсвийн орлого нэмэгдэхтэй зэрэгцэн зарлагын өсөлтийг бий болгохгүй байх, шинэ төрлийн зардал нэмэхгүй байх;
Монгол Улсын 2025 оны төсвийг батлахдаа тодорхой төрлийн зардлын хэмнэлт гаргасныг үргэлжлүүлэх асуудлыг төсвийн дунд хугацааны төлөвлөлтөд анхаарч тусгах зэрэг болно.
Түүнчлэн, ирэх гурван жилийн төсвийг батлахдаа чамбай төсөв батлахыг Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлөөс анхааруулсан. Тэр дундаа 2026-2027 онуудад алдагдалгүй төсөв баталсан жишгийг үргэлжлүүлэх ёстойг тодотгов.
ТТБЗ-өөс макро эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлт, төлөв байдлын таамаглал боловсруулахад зориулан хийсэн судалгаа, загварын үр дүнг нэгтгэн дүгнэснээс онцолбол:
1. Гадаад, дотоод орчин, эрсдэлийн судалгааны үр дүнд Монгол Улсын эдийн засаг, төсвийн дунд хугацааны төлөвлөлтийн хувьд зайлшгүй анхаарах шаардлагатай эдийн засгийн томоохон сорилтын шинж тэмдэг илэрсэн төдийгүй цаашид даамжирч болзошгүй.
2. Гадаад орчны хувьд Монгол Улсын сүүлийн жилүүдийн эдийн засгийн өсөлт буурах гол шалтгаан нь нүүрсний зах зээлийн эргэлзээтэй байдал болон дэлхий нийтээр бий болоод буй геополитик, худалдаа, эдийн засгийн шинэ эрсдэл, түүнээс хамаарсан БНХАУ-ын эдийн засгийн нөхцөл байдал, нүүрсний эрэлт, өрсөлдөөн болж байна.
3. Дотоод орчны хувьд 2024 оны эцэст эдийн засгийн бодит өсөлт төсвийн тодотголын хүрээнд таамагласан түвшингээс доогуур буюу ТТБЗ-өөс 2024 оны гуравдугаар сард таамагласан дээд, доод түвшингийн үзүүлэлтийн дундажтай ойролцоо гарсан юм. 2024 оны төсвийн гүйцэтгэл, гадаад худалдаа, төлбөрийн тэнцэл зэрэг нь 2023 оны эдийн засгийн таатай нөхцөл байдал саарсан болохыг мөн илэрхийлж байна.
2025 оны эхний 2 сарын гадаад худалдаа, төсвийн гүйцэтгэл, инфляц зэргээс харвал эдийн засагт уул уурхайн салбараас хамаарсан тодорхой хүндрэл үүсч болзошгүй. Үүнд,
Дэлхийн геополитикийн өөрчлөлт, худалдааны тарифын сөргөлдөөн,
Гадаад худалдааны нөхцөл байдал, эрдсийн үнийн уналт,
Нүүрсний үнийн уналтаас шалтгаалсан экспортын орлогын тасалдал зэрэг нь эдийн засгийн өсөлтөд сөргөөр нөлөөлөхөөр байна.
5. Эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдалд төсвийн хүрээнд тулгамдаж буй гол асуудал нь сүүлийн жилүүдэд төсвийн зарлага ихээхэн тэлсэн явдал юм. Иймд цаашид төсвийн бодлогыг өмнөх байдлаар үргэлжлүүлэх нь эрсдэлтэй гэж үзэж байна.
6. Загварын тооцооллын үр дүнд эдийн засаг тодорхой өсөлттэй, төсвийн орлого нэмэгдэх боломжтой гарсан нь хэдийгээр харьцангуй өөдрөг таамаглал боловч өнгөрсөн онуудын эдийн засгийн нөхцөл байдал үргэлжилсэн тохиолдолд байж болох хандлагыг тодорхойлж байгаа хэрэг юм. Үүний ач холбогдол нь өнөөгийн нөхцөл байдал цааш хэвээр үргэлжилсэн тохиолдолд ирээдүйн төлөв ямар байж болохыг харуулж байгаа хэрэг. Ийнхүү энэ байдлаар үргэлжилбэл төсвийн орлогын өсөлтийг дагасан төсвийн тэлэлт нь төрийн оролцоо буурахгүй, харин төсвийн зарлага өсөх нөхцөлийг хэвээр хадгалахад хүргэж болохоос гадна энэ нь эдийн засгийн өсөлтөд эергээр нөлөөлөх магадлал бага болох нь харагдаж байна. Түүнчлэн төсвийн тэлэх бодлогыг энэ хэвээр үргэлжлүүлэх нь төлбөрийн тэнцэлд дарамт болохоос гадна бодлогын хүүд томоохон эерэг нөлөө үзүүлэхгүй гэдэг нь дараагийн анхаарвал зохих зүйл юм.
