Монгол Улсын агаарын бохирдлын хямрал дээд цэгтээ хүрч, жилд 7000 гаруй монгол хүн агаарын бохирдлоос болж нас барж байна. Өнгөрөгч нэгдүгээр сараас хойш агаарын бохирдлын улмаас амь үрэгдэгсдийн ар гэрийнхэн болон тэмцэгчид арга хэмжээ авахыг уриалж, Засгийн газраас нээлттэй сонсгол явуулахыг шаардсан.
Монгол Улсын Их хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооноос хоёрдугаар сарын 3, 4-нд “Утааны талаар баримталж буй бодлого, шийдвэрийн хэрэгжилт, агаарын бохирдлыг бууруулах ажлын хүрээнд шийдвэрлэх арга зам” сэдэвт Үндэсний ерөнхий хяналтын сонсголыг зохион байгуулсан. Нийтийн сонсголд УИХ-ын 15 гишүүн, төрийн 29 байгууллага, иргэний нийгмийн 60 байгууллагын төлөөлөл, долоон шинжээч оролцсон талаар Монголын парламентаас мэдээлсэн. Уг сонсголыг нэгдүгээр сарын турш "Цэвэр агаар" эвсэл болон Монгол дахь агаарын чанарын мэргэжилтнүүдтэй хамтран зохион байгуулсан. Зохион байгуулагчдын бүрэлдэхүүнд багтсан оролцогчид агаарын бохирдлын урьдчилсан хэлэлцүүлгийг олон нийтэд түгээж чадаагүй, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хязгаарлагдмал мэдээлэл өгсөн гэж үзэж буй. Агаарын бохирдлыг сайжруулах, нийгмийн эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэхэд хууль тогтоох байгууллагын оролцоо чухал. Эрчим хүч, Эрүүл мэндийн сайд тэргүүтэй гол шийдвэр гаргагч нар тус сонсголд ирээгүй бөгөөд нийслэлийн Засаг дарга дөрвөн удаагийн хэлэлцүүлгийн нэгд л оролцсон нь шүүмжлэл дагуулсан.
Монгол Улсад агаарын бохирдлын талаарх олон нийтийн сонсголын үйл ажиллагаа үр дүн муутай байдаг. Агаарын бохирдол нь нийгэм, эдийн засгийн гүн гүнзгий сэдэв болж, эрдэм шинжилгээний хурал, олон нийтийн сонсгол зохион байгуулж буй ч үүнийг шийдвэрлэх арга замыг санал болгож чадахгүй байна. Сонсголын үеэр олон нийтийн санал бодол хоёр хуваагдсан бөгөөд олон хүн сонсгол үр дүнтэй эсэхэд эргэлзэж байв. Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 2017-2020 онд төлөвлөсөн ажлуудын 67.8 хувь нь биелэгдээгүй байгааг 2021 оны аудитын тайланд дурджээ. Олон жилийн турш агаарын бохирдлын асуудлыг хэлэлцэхээс зайлсхийж, хариуцлагаас мултарсан. Монгол Улсын агаарын бохирдлын хэмжээ нэмэгдсээр байна. Байгаль орчин, Эрчим хүч, Эрүүл мэндийн яам, НЗДТГ-ын хоорондын харилцаа холбоо доголдож, бодлогын уялдаа холбоогүй байгааг шийдвэрлэх шаардлагатай байна. Монгол Улсын агаарын бохирдлын хямрал нь нүүрс үйлдвэрлэгчид, нүүрс хэрэглэгчид, төрийн бодлого, олон нийтийг хамарсан асуудал байсаар ирсэн. Өнөөдрийг хүртэл агаарын бохирдлын эсрэг төрийн бодлогоор бодитойгоор тэмцэхэд нэгдсэн хүчин чармайлт гаргаагүй байна. Түүхий нүүрсийг ахуйн хэрэглээнд хориглосны дараа нүүрстөрөгчийн дутуу ислийн хордлого нэмэгдэж байгаа юм. Нийслэлд нүүрс түлэхээс үүдэлтэй агаарын бохирдлыг бууруулах зорилготой шахмал түлш ашиглаж эхэлсэн. 2019 онд ахуйн хэрэглээний түүхий нүүрсийг хориглосны дараа Улаанбаатар хотод нүүрстөрөгчийн дутуу ислийн хордлогын тохиолдол 50 дахин нэмэгджээ. Нийтийн сонсгол зохион байгуулах ажлын хэсгийн ахлагчийн мэдээлснээр 2017-2024 онд нүүрстөрөгчийн дутуу ислийн хордлогын улмаас 779 хүн нас барсан бол 2025 оны хоёрдугаар сарын 19-ний байдлаар энэ тоо 811 болж нэмэгджээ. 2019 онд түүхий нүүрс хэрэглэхийг хориглосноос хойш Монгол Улсад агаарын бохирдлын эсрэг томоохон арга хэмжээ хийгээгүй гэдгийг хэлэх нь зөв. Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хороог 2023 оны арванхоёрдугаар сард татан буулгаж, агаарын чанарын бодлогыг уялдуулах, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх үндсэн институцийн тогтолцоог задалсан. Монголын олон нийт агаарын бохирдлыг шийдвэрлэх, нүүрсээр ажилладаг халаалтын системээс ард түмэн хараат байгааг халах хэрэгтэй байна.
