“Түвдэнпэлжээлин” хийдийн тэргүүн, хамба лам Ж.Гончигсүрэнтэй ирж буй могой жилийн өнгө, засал ном, мөр гарах болон Сар шинийн баярын талаар ярилцлаа.
-Ирж буй могой жилийн өнгө зурхайн зурлагад хэрхэн буусан бэ?
-Жил болгон өөрийн гэсэн онцлог нэршилтэй байдаг. Энэ жил модон могой жил тохиож байна. ”Элдэв Эрдэнэт” хэмээх модон могой жилийн шороон үхрийг хаврын амьсгал орсон өдрийн мах бодыг гол болгон дүрсэлбэл:
Үхэр нь улаан биетэй, ногоон толгойтой, эвэр, чих, сүүл болон дөрвөн шийр нь улаан, хөх омруутай, улаан ходоодтой, амаа хумхисан, мяндсан бурантагтай, сүүлээ баруундаа шарвасан байдал бүхий үхэр байна.
Үхэр хариулаач нь улаан бие, царайтай, хөх дээлэн дээр шар бүс бүсэлсэн, хоёроор сүлжсэн гэзэгнийхээ нэгийг баруун чихнийхээ араар, нөгөөг зүүн чихнийхээ урдуур унжуулсан, хоёр гутлаа өмссөн, мяндсан шилбүүр барьсан идэрхэн залуу үхрийнхээ хажууд бурантгийг нь барьсан байдалтай алгуурхан алхаж явна. Энэхүү зураглалаас жилийн байдлыг ажиглавал:
Залууст сайн, нялхаст дунд, хөгшдөд маш ширүүн, төр засаг ард иргэдээ дэмжин тэтгэж эгэл ардын амьдрал дээшилнэ. Уналга ачилга, үр төл арвин бус, үрт ургамал тариа жимс ногооны өвчин гарах, үр тариа боловсрох авч гэнэтийн хяруу, мөндөр, аянга буух, хижиг өвчин дэлгэрэх, нутаг орон ган ихтэй байна. Гэхдээ хаврын гурван сар болон улирал бүрийн эхэн сард өвс ногоо ургана.
Хамгийн гол нь монголчууд эв эетэй, талцал хуваагдалгүй байвал өвчин, зовлонгүй байна, урт насална. Бусдад туслах нинжин сэтгэлтэй байх хэрэгтэй байна.
-Энэ жил засалтай ямар жилүүд байгаа вэ?
-Жил орж байгаа буюу 13, 25, 37, 49, 61, 73, 85, 97 насанд засал хийлгэхээс гадна наш дүрсмийн засал ирж байгаа хүмүүс онцгойлон засал хийлгэх хэрэгтэй. Дээрээс нь 2016 оны бич жилтэй хүн мэнгэ нь голлож байна. Мөн 2007 оны гахай жилтэй хүнд бас их харш жил гарч мэнгэ нь голлож байна. Түүнчлэн, 1993 оны усан тахиа жилтэй хүмүүсийн 33 насны мөчлөг тохиох жил гэхчлэн онцгой засалтай хүмүүс бий. Ер нь 13, 25, 37 жил дээр архинаас болгоомжлох хэрэгтэй. Хүн бүхэн төрсөн өдрөө эрхэмлэж явах хэрэгтэй байдаг. Өмнө нь хүн төрсөн өдөр байтугай оноо нууцалдаг байсан. Барцад ирдэг байсан учраас насаа нууж дагуулж хэлдэг байлаа. Тийм учраас жил орсноо зарлахгүй байж элдэв аюулаас болгоомжлох хэрэгтэй.
-Могой жил ямар жилтэй хүмүүст ээлтэй байна вэ?
-Хүн бүхэнд сайн жил ирж байна. Хүний бие, хэл, сэтгэлээр хийж буй үйлээс бүх зүйл шалтгаална. Могой жилийн ивээл жил нь тахиа, үхэр хоёр.
-Жилийн засал номыг хэзээ хийлгэх нь зөв байдаг вэ?
-Шинийн 1-15 дотроо хийлгэвэл сайн. Шинэ жилийн эхэнд засал номоо хийлгэвэл монголчуудын амны бэлгээрээ сайн байдаг. Гэхдээ яг таг заасан хугацаа бол байхгүй. Засал, номоо хэзээ ч хийлгэж болно. Ер нь жилээсээ хамаарч засал хийлгэх нь зүйтэй. Жишээлбэл, 37-ны жил орж байгаа эрэгтэй, эмэгтэй хүн жилийг угтаж засал хийлгэх хэрэгтэй. Луу жилтэй хүн бол 38,39, 40 наш дүрсмийн засал хийлгэнэ.
Зөв сэтгэхүй, зөв санаа, зөв яриа, зөв үйлдэл, зөв амьдрал, зөв зүтгэл, зөв ойлголт, зөв төвлөрөлтэй байж чадвал зовлонгоос ангижирна.
Ж.Гончигсүрэн
-Ер нь хүн бүхэн мөр гаргах ёстой юу. Мөр гаргах ёсны утга учир, ач холбогдол юу юм бэ?
-Бурхны номд заавал мөрөө гарга гэсэн зүйл байхгүй. Дөрвөн хорлолын зүг, дөрвөн сайн зүг байгаа. Сайн зүг рүүгээ мөрөө гаргаад эхэлвэл сэтгэл санаа болон бусад хорлолд өртөхгүй байна. Ер нь гэрийн тэргүүн мөрөө гаргаад, уул овоондоо өргөл өргөх ёстой. Гэхдээ гадагшаа дотогшоо явдаг хүмүүс мөрөө гаргаж болно. Үүний буруу гэж байхгүй. Хуучин цагт Цагаан сараар малчид гэр орон, хотоо сайхан цэвэрлэчхээд, морьдоо эмээллэнэ. Мориныхоо уяан дээрээс өрхийн тэргүүн эхэлж мөрөө гаргаад бусад гишүүд нь араас нь мөр гаргадаг уламжлалтай байсан. Зарим нь овоон дээр гарч идээ шүүсээ өргөж, даатгадаг уламжлалтай. Эзэнгүй газар гэж байхгүй.
-Хуучин жилд гэрт нь ажил явдал гарсан айлууд Цагаан сар тэмдэглэдэггүй, золголт хийдэггүй. Энэ нь зөв үү?
-Хүний эргэлтийн өдөр гэж байдаг. Жишээлбэл, 3, 4, 16, 25 хоног дээр болдог. Хоног хураана гэдэг манал уншуулж, даллага авхуулаад, сан тавиулаад, буян хишгийг тараах ажил шүү дээ. Гол нь Цагаан сараас өмнө дээрх зүйлсийг хийж гашуудлаа тайлсан байх ёстой. Тэгээд золгож болно.
–Бид бурхны шашинтай ард түмэн. Гэхдээ сүүлийн үед залуус засал хийлгэхийг мухар сүсэг гэж хараад байх шиг. Засал хийлгэх ач холбогдлыг та юу гэж хэлэх вэ?
-Бурхны шашны номлол, үйл, үйлдэл, одон эрхсийг тооцоолон гаргах аргууд нь шинжлэх ухаантай их ойролцоо. Тийм учраас дэлхий даяар бурхны шашинд анхаарал хандуулж байна. Хамгийн энэрэнгүй бөгөөд шинжлэх ухаанч шашин гэж нэрлээд буй. Бурхан багш миний ухааныг шинжилж байж дагаарай гэсэн. Уран дархан хүн алтыг тасалж, давтаж үзэж байж бүтээл хийдэг. Үүнтэй адилхан бурхны шашны номлолыг шинжлэх ухаанчаар сайн шинжилж үзэж байж дагавал дагаарай. Хүчээр дагаж болохгүй. Засал хийлгэх нь ирээдүйд ирэх барцад, гай тотгорыг холдуулдаг.
-Танд хүмүүст ирэх жил захиж хэлэх зүйл бий юү?
-Эвтэй байж бие биеэ муулахаа болих хэрэгтэй. Хүнийг муулах нь бие, хэл, сэтгэлээрээ хийж буй нүгэл хураахын нэр. Бусдыг муу хэлэх нь хоосон чанартай. Амны бэлгээс ашдын бэлгэ гэдэг. Найман зөв замаар явбал зовлонгоос ангижирч, нирваан дүр олно гэж үздэг. Энэ нь зөв сэтгэхүй, зөв санаа, зөв яриа, зөв үйлдэл, зөв амьдрал, зөв зүтгэл, зөв ойлголт, зөв төвлөрлийг хэлж байгаа юм.
