Монголын бизнесүүдийн эрх ашгийг хамгаалж ажилладаг байгууллагын төлөөллүүд Засгийн газраас санаачилсан "Бизнест ээлтэй монгол" хөтөлбөрийг дэмжиж ажиллахаа илэрхийллээ. Уг хөтөлбөрийн хүрээнд бизнесийн байгууллагууд татвар болон бизнесийн орчныг сайжруулах талаар саналаа өгч, Засгийн газартай хамтран ажиллах юм байна. Энэ талаар бизнесийн байгууллагын төлөөллүүд мэдээлэл хийлээ.
Танхим татварын орчныг нэн даруй цогцоор нь шийдэхийн төлөө явна
Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхимын Ерөнхийлөгч Л.Төр-Од: Засгийн газраас санаачилж хэрэгжүүлж байгаа "Бизнест ээлтэй монгол" хөтөлбөрийг дэмжиж ажиллана. Энэ хөтөлбөрөөр бизнес хийхэд тулгардаг чөдөр тушааг байхгүй болгоно гэж ойлгож байгаа учраас хамтран ажиллаж эхлэх гэж байна. Нэгд, татварын орчныг нэн даруй цогцоор нь шийдэхийн төлөө явна. Татварын хувь хэмжээг бууруулаад орхих бус цогцоор нь шинэчлэл хийж, бизнест учирч байгаа хүндрэлүүдийг шийдэх ёстой. Ялангуяа, жижиг дунд, гарааны бизнес, залуучууд, эмэгтэйчүүдийн эрхэлж байгаа бизнесийг төр татвараас 100 хувь чөлөөлж, тодорхой хугацаанд бойжих боломжийг олгох ёстой. Татвар ярихаар нийгмийн даатгалын шимтгэлийн асуудал хүчтэй яригддаг. Ажилтан, ажил олгогчийн энэ дарамтыг багасгах ёстой.
Хоёрт, зөвшөөрлийн асуудал байна. Зөвшөөрлийн тухай хууль хэрэгжиж эхлээд гурван жил болж байна. Нийт 372 зөвшөөрөл байгаагаас 251 нь тусгай, 121 нь энгийн зөвшөөрөл байна. Зөвшөөрлийн тоог нэмсэн боловч эргээд зөвшөөрлийн шинж чанартай хураамжийн төлбөр зэрэг хуулиасаа давсан журмууд бизнест дарамт болж байна. Эдгээрийг халж, бизнесийг төлөөлдөг байгууллагуудад зөвшөөрлийн эрхийг шилжүүлж, талыг нь бүрмөсөн халах боломжтой гэж МҮХАҮТ-аас үзэж байна.
Улаанбаатар хотын худалдааны танхимын Гүйцэтгэх захирал Б.Хаш-Эрдэнэ: Нийгмийн даатгалын шинэчлэлийг хийх хэрэгтэй гэдэг саналыг маш тодорхой хэлж байгаа. Бизнес эрхлэгчид, аж ахуйн нэгжүүд тухайн компани, даатгуулагчийн аль аль нь нийгмийн даатгалын сангийн, системийн шинэчлэл хийхгүй бол өнөөдөр даатгуулагч иргэн ч даатгалаа төлөх сонирхолгүй болсон байна. Нийгмийн даатгалын шимтгэл нь өнөөдөр татвар шиг бизнесийн байгууллагын зардлыг нэмэгдүүлж байгаа учраас энэ чиглэлийн асуудлыг шийдэхийг шаардаж байна. Мөн бизнест саад тотгор болж байгаа хуулиудад өөрчлөлт оруулах саналыг бэлтгэн Засгийн газарт хүргүүлсэн.
Сүүлийн 3-4 жил Монгол Улс 10 тэрбум ам.доллартай тэнцэхүйц хөрөнгө оруулалтын боломжоо алдсан байна
Америкийн худалдааны танхимын Гүйцэтгэх захирал О.Адъяа: Засгийн газрын "Бизнес ээлтэй монгол" хөтөлбөрийг санаачилж, бидний санал зөвлөмжийг тусгаж байгаа нь сайн хэрэг. Гэхдээ тодорхой үр дүнд хүрч ажиллах нь чухал гэдгийг хэлмээр байна. Манай байгууллагаас татварын багц асуудалтай холбоотойгоор хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах чиглэлд 10 гаруй санал хүргүүлсэн. Гол яригддаг асуудал нь татварын маргаан юм. Энэ асуудлаас болж олон гаднын хөрөнгө оруулагч Монголоос гарсан, дотоодын олон аж ахуйн нэгжийн дансыг хаасан. Өнөөдөр хамгийн том гаднын хөрөнгө оруулагч болох "Рио Тинто"-той татварын маргаантай явсаар л байна. Энэ нь өөрөө гадаад талдаа сөрөг, ойлгомжгүй байдлыг үүсгэж байгаа учраас татварын маргааныг цэгцэлж, нэг талдаа гарах хэрэгтэй. Татварын байцаагч өөрийн үзэмжээр акт тавьж, тодорхой хугацаанд төлбөрийг дансанд байршуулахыг шаарддаг, дансыг нь хаадаг. Мэдээж Сангийн яам, татварын байгууллага татвараа цуглуулах үүрэгтэй. Гэхдээ зарим арга барил нь эсрэгээрээ орлого оруулж ирдэг хөрөнгө оруулагчдыг үргээж байна.
Хоёрт, сүүлийн 3-4 жил Монгол Улс 10 тэрбум ам.доллартай тэнцэхүйц хөрөнгө оруулалтын боломжоо алдсан, хаагдсан байна гэж манай судалгааны байгууллагууд дүгнэсэн. Уул уурхайн үйл ажиллагаатай холбоотой татваруудыг давхардуулж авдаг асуудлаас болж уул уурхайн салбар руу шинэ хөрөнгө оруулагч ирэхгүй, төрийн өмчит компаниуд давамгайлах болсон. Баялгийн сангийн тухай хууль баталснаараа эргээд төрийн өмчит компани л давамгайлах юм байна гэсэн мессежийг өгч байна.
Гуравт, хоёр хөршөөс хараат байдлаа багасгаж хөрөнгө оруулалт татах сонирхолтой гэдэг. Тэгвэл Америкийн ерөнхийлөгч Дональд Трамп ажлаа аваад 3 долоо хоног болж байгаа ч маш шийдэмгий арга хэмжээг авч байна. Энэ нөхцөл байдлыг мэдрээд Монгол Улс өөрөө санаачилга гарган ажиллаж яагаад болохгүй гэж. Тухайлбал, хоёр чиглэлд боломж байна гэж харж байна. Нэгд, чухал ашигт малтмалын салбарт ажиллах боломжтой. Монголд газрын ховор элементийн нөөц байна. Нөөц нь, хайгуул нь хийгдсэн Халзанбүрэгтэй төслийг Засгийн газар, орон нутаг, нутгийн иргэд нь дэмжээд энэ төслийг бүрэн явуулах ёстой. Ингэснээр гадаад талдаа Монгол Улс газрын ховор элемент, чухал ашигт малтмал салбарт ээлтэй юм байна гэдэг итгэлийг өгнө. Айлыг хүлээхээс илүү өөрсдөө санаачилга гаргах нь зүйтэй юм гэсэн саналтай байгаа.
Татварын маргааныг тодорхой болгохоос эхлээд бизнесийн орчноо таатай болгох шаардлагатай байна
Монголын бизнесийн зөвлөлийн гүйцэтгэх захирал н.Сувд: Манай зөвлөл 150 гаруй бизнесийн байгууллагыг төлөөлж ажилладаг. Татварын багц хуулийн төсөл дээр тодорхой саналууд өгсөн. Хаврын чуулганаар эдгээр саналууд дэмжигдэж, ажил хэрэг болно гэдэгт итгэж байна. Гадаадын хөрөнгө оруулагчид Монголыг сонирхож байгаа ч дотоод нөхцөл байдал маань өөрөө итгэл төрүүлэхгүй байгаа. Тиймээс татварын маргаанаа тодорхой болгохоос эхлээд бизнесийн орчноо таатай болгох шаардлагатай байна. Жишээ нь, сэргээгдэх эрчим хүчний нэг төсөл хэрэгжүүлээд дуусах хүртэл зөвшөөрөлтэй холбоотой 170 гаруй гарын үсэг цуглуулах шаардлагатай байдаг. Ойролцоогоор гурван жил зарцуулж байна. Иймэрхүү төвөгтэй, шат дараатай арга хэмжээ нь хөрөнгө оруулагчдыг цааш түлхэх шалтгаан болж байна.
Дээрх бизнесийн төлөөллийн байгууллагуудаас ирүүлсэн татвартай холбоотой саналуудыг Татварын багц хуулийн төслийн шинэчлэлд тусгаж, ирэх хаврын чуулганд өргөн барьж хэлэлцэхээр төлөвлөж байгаа юм.
