УИХ-ын гишүүн Ж.Галбадрах Казахстан улсын Алмата хотын боловсролын байгууллагуудтай танилцаж, тус улсын боловсролын салбараас туршлага судалсан тухайгаа өөрийн цахим хуудастаа хуваалцсан байна. Тэрээр "Зарим хүмүүс Казакстанаас юу сурах юм бэ гэж байх шиг байна. Яг үнэндээ газар нутаг томтой, алслагдсан сум суурин ихтэй, газарзүйн байрлал цаг агаар төстэй, зарим нэг туулж ирсэн замнал адил төстэйгийн хувьд харин ч энэ улсаас суралцах зүйл маш их гэдгийг онцлон хэлье" хэмээн хэд хэдэн зүйлийг онцолжээ. Үүнд:

• Казахстан улс ЕБС-ийнхаа хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, сургалтын орчноо сайжруулахад чиглэсэн цогц бодлогыг үе шаттай хэрэгжүүлж, хэрэгцээ шаардлагаа хангах бодит ажлууд хийгдэж эхэлсэн байна.
• Сургуулийн барилгын хүртээмжийг нэмэгдүүлж, норм стандартыг хангаж байж л сая сургалтын чанарын талаар ярина. Үүнийг үндэслэлээ болгоод өмнөх Ерөнхийлөгчийн үед 2008 оноос "100 сургууль шинээр барих" төсөл хөтөлбөрийг 10 жилийн дотор хэрэгжүүлжээ.
• Төрөлт нэмэгдэж хүн ам нь өсөж байгаа тул дараагийн далайцтай шинэчлэлийг хийж эхэлжээ.

2023 онд "Comport school" үндэсний хөтөлбөрийг зарлаж үүнд шаардлагатай байгаа нийт 350 гаруй сургуулийг шинээр барихаар төлөвлөжээ. Бүр тодруулбал 2024-2025 онд үүнийхээ 240 сургуулийг ашиглалтад оруулах зорилго тавьсан байна. Одоогоор 100 гаруй сургууль бүрэн баригдаж дууссан бөгөөд үлдсэн нь энэ ондоо багтаж ашиглалтад орох аж. УИХ-ын гишүүн Ж.Галбадрах боловсролоо тэргүүн зэрэгт тавьж буй энэхүү жишээг манай улсын суралцах ёстой хамгийн гол чухал зүйл гэж тодотгосон байна.

Үүнээс гадна дараах зүйлсийг хатуу мөрдөж байгаа нь амжилтад хүрэх үндэс нь болсон талаар дурджээ.

• Орон сууцны хотхон, хороолол ашиглалтад оруулах үед заавал сургууль, цэцэрлэгтэй байх шаардлагыг хуулийн дагуу хатуу мөрдүүлж байна.
• Шинэ сургууль цэцэрлэгийн бүх тавилгыг зөвхөн үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүнээр хангана гэж тендерийн хуульдаа заажээ. Үүний ачаар дотоодын ширээ сандал, тоноглолын үйлдвэрүүд цэцэглэн хөгжиж байгаа аж. Түүнчлэн монголоос очсон казахууд ахуйн хэрэглээний мебелийн үйлдвэрлэлд толгой цохиж байгаа гэнэ.
• Олзуурхууштай нь Казахстан улс ямар ч хүнд хэцүү нөхцөлд боловсролын зардлаа танаагүйг албаны хүн хэлж байна.

Тухайлбал, Ковидын үед бүх салбарын төсөв танагдахад зөвхөн боловсролын салбарт гар хүрээгүй байна. Сүүлийн 2-3 жилд боловсролд зарцуулах төсөв, хөрөнгө оруулалт эрс өссөнийг статистик тоо баримтуудаас нь харж болно. 2022 онд 3.9 их наяд тэнге байсныг энэ онд 5.1 их наяд болгожээ. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь тасралтгүй нэмэгдсээр байна.

• Боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтын дийлэнхийг мэдээж барилга байгууламжид зарцуулах ч багш нараа чадавхжуулахад дотоод гадаадад сургалтанд хамруулах хөтөлбөрийг далайцтай явуулж байна. Финланд, Сингапураас их зүйл сурч буйгаа онцолж ярьцгааж байна.
• Багшлах боловсон хүчнээ бэлтгэх асуудлыг хамтад нь орхигдуулахгүй байх гээд хичээж байгаа гэнэ. Элсэлтийн өндөр оноотой элсэгчдэд төлбөр хөнгөлөхөөс гадна сар бүр стипенд өгдөг. Багшийн хомсдолоо арилгахын тулд багш бус мэргэжлийн хүмүүсийг салбартаа урьж байгаа зэргээр цаг тулсан үеийн арга авч байгаа гэнэ.
• Гол нь сүүлийн жилүүдэд багшийнхаа цалинг нэмж чаджээ. Багшийн цалин төрийн үйлчилгээний албан хаагч дотроо хамгийн өндөрт тооцогддог болсон байна. Хичнээн шинэ сургуулиуд их барьж байгаа ч багш нар яаж ийж байгаад олдож байгаа аж. Өрсөлдөөн ч нэмэгдсээр байгааг ярьцгааж байна.
• Бүлэг дүүргэлт нэг хэсэг 35-38 руу орж ачаалал нэмэгдсэн ч одоо буцаад 30-аас доош оржээ. Гэхдээ хүүхдийн тоо их тул 2 ээлжтэй сургууль их байгааг ч нуусангүй. Тав тухтай зарим сургуулийг даац томтой барьж буй гэнэ. Бидний очсон Астана хотын 101-р сургууль гэхэд 2100 хүүхдийн даацтай ч 4100 хүүхэд 2 ээлжээр хичээллүүлж байв. Гэхдээ бүлэг дүүргэлт 25-28-аас дээш гаргадаггүй гэв.

УИХ-ын гишүүн Ж.Галбадрах энэ мэтчилэн суралцах зүйл их байгааг дурдаад богино хугацаанд хийж буй тул хүний нөөц, сургуулийн менежментийн тухайд засч сайжруулах зүйл их байгаагаа нуулгүй хэлж байсныг нь онцолжээ.

Тэрээр "Юутай ч ХАРД талаа сайн хийж байна. Удахгүй СОФТ тал дээр ч цахиур хагалах биз ээ" хэмээжээ.