УИХ-ын даргын захирамжаар Татварын багц хуулийг шинэчлэх ажлын хэсэг өнөөдрөөс эхлэн татварын тогтолцоо, өнөөгийн нөхцөл байдал, шинэчлэл сэдвээр цуврал хэлэлцүүлэг зохион байгуулж байна. Тус хуулийн ажлын хэсгийг ахлан байгаа УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас хуулийн шинэчлэл, цар хүрээний талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хаврын чуулганд өргөн барина гэсэн. Ямар хүрээнд өөрчлөлт хийхээр зорьж байна вэ?
-Одоогийн байдлаар санал хэлэхэд эрт байна. Орон даяар саналуудаа цуглуулж байна. Одоогийн байдлаар нийт 110 мянган санал ирсэн байгаа. Бид дөрөв дэх өдөр дахин хоёр, гурван хэлэлцүүлэг хийнэ. Байнгын хороо, татвар, Сангийн яаманд ч саналуудыг авч байна. Ажлын хэсэг энэ саналуудыг нэгтгээд Сангийн яаманд хүргүүлнэ. Сангийн яам хуулийн төслөө боловсруулаад Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлнэ.
Саналууд гарсны дараа бид хуулийн төсөлд орох нэмэлт өөрчлөлтүүдээ тусгана. Ингээд 2-р сарын дундуур D парламент дээр тавьж иргэдээс хуулийн төсөл дээрээ нээлттэй санал авна. Өнөөдрийн хэлэлцүүлгүүд бол манай татварын тогтолцоо юун дээрээ болохгүй байна гэдэг асуудлуудыг иргэд, ААН-үүдээс сонсоно.
-110 мянган санал ирсэн гэж байна. Голдуу ямар санал ирүүлсэн байна вэ?
-Бүлэглээд үзвэл иргэдийн хувьд гар дээрээ авч байгаа цалин бага байна. Цалин нэмэгдээд байгаа ч татвар дагаад нэмэгддэг. Жишээлбэл, өнөөдөр 900 мянган төгрөгийн цалинтай хүн үндсэндээ бараг 30 хувийг татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэлд өгч байгаа. 10 хувь нь Хүн амын орлогын албан татвар. Гэтэл 3-4 сая төгрөгийн цалинтай хүн мөн ялгаагүй 30 хувийг нь суутгуулж байгаа.
НӨАТ-тай холбоотой асуудлаар бол бүгд НӨАТ төлөхгүй байна. НӨАТ-гүй авчих, 5 хувь хөнгөлөөд өгье гэдэг. Хэрвээ ингэж явах юм бол нийтээр нь 5 хувь болго гэдэг санал ирж байгаа. Олон улсын байгууллагууд татварыг шатлалтай болгох асуудлыг ярьдаг. Энгийн жишээ гэхэд иргэдийн цалингаас ихэнх нь татвартаа яваад гар дээр ирж байгаа мөнгө нь бага, амьдралд нь хүрэхгүй байна. Харин ААН-үүд дээр ямар асуудал үүсэж байна гэхээр хуримтлалтай болж чадахгүй байна гэдэг асуудлыг дийлэнх нь ярьж байгаа. ААН-үүд дээр хуримтлалтай болж чадахгүй байгаа шалтгаан нь НӨАТ, ААНОАТ-аас болоод байгаа юм. Жишээлбэл, гаднаас бараа бүтээгдэхүүн оруулж ирэх, түүхий эд материалаа гаднаас татдаг бол орж ирэх мөчид гааль, НӨАТ төлдөг. Уг нь бол НӨАТ нь борлуулалтаасаа эргээд төлөх ёстой татвар байдаг. Оруулж ирэх үедээ гааль, НӨАТ төлөх гэхээр иргэд, ААН-үүд банкнаас зээл авч төлөхөөс өөр арга байдаггүй. Дараа нь бараа бүтээгдэхүүнээ борлуулаад мөнгөө олох гэсээр байтал банкны хүү, зээлдээ идэгдээд явж байдаг. Нэг ёсондоо одоо байгаа энэ тогтолцоо шаардлагагүй өндөр хүүтэй зээл авах нөхцөлийг бүрдүүлээд байна. Энэ нь бараа бүтээгдэхүүний үнэд нөлөөлж байна, иргэд ААН-үүдийг хуримтлал үүсгэх боломжийг хааж байна. Бүх зүйлээ татварт урьдчилж төлсөөр байгаад зарим нь хаалгаа барих нөхцөл үүсгээд байгаа юм. Дээрх асуудлууд дээр хэд, хэдэн санал орж ирсэн. Гэхдээ хэлэлцүүлгээр уг асуудлууд дээр нэлээн их саналууд нэмэгдэх бай. Үүн дээр ажлын хэсэг сайтар ажиллана. Хуулийн шинэчлэлээр хөдөлмөр эрхэлдэг бага орлоготой иргэдээ татварын бодлогоор хэрхэн дэмжих вэ гэдэг асуудал яригдана.
-НӨАТ-ыг 5 болгож бууруулах уу боломжтой юу?
-НӨАТ-ын шаталсан тогтолцоог судалж байна. Шууд 5 хувь болгож бууруул гэдэг санал их ирж байгаа. Ингэхээр төсөвт 4 их наяд төгрөгийн дарамт төсөв дээр ирэхээр байгаа.
Бид зөв гаргалгааг хайж байна. Олон улсад бол шаталсан тогтолцоогоор буюу эхний 400-500 мянган төгрөгийн худалдан авалт дээр НӨАТ-ын буцаалтыг 100 хувь буцааж өгөх боломж байдаг. Түүнээс дээш худалдан авалтад хувийг шаталсан байдлаар тогтоож байгаа олон улсын энэ арга нь иргэд, ААН-үүддээ ч үр ашигтай буцаан олголт болдог нөгөө талдаа НӨАТ төлөгчдийг ч нэмэгдүүлж байгаа жишиг байна. Ийм байдлаар олон судалгаа хийж байгаа. Ажлын хэсэг хуулийн шинэчлэлийг хаврын чуулган эхлэхэд өргөн барьж тавдугаар сарын 16 наас өмнө батлуулахаар төлөвлөн ажиллаж байна.
