Монгол Улсын Үндсэн хуульд "Хууль, шүүхийн өмнө иргэн бүр тэгш эрхтэй байна" гэж заасан. Энэ эрх тэгш байх зарчим чухам хаана очоод алдагдаж, иргэдийн шүүхэд итгэх итгэл сулрав гэдэг асуулт байнга гарах болсон.
Тэгвэл хууль, шүүхийн шийдвэр иргэн бүрд тэгш үйлчлэхгүй, энгийн иргэн эрх мэдэлтнүүдийн хооронд ялгаатай үйлчилж байгааг Д.Цогтбаатар гишүүний холбогдсон хэргээр тайлбарлая.
Өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 11-ний өдөр Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар Хөгжлийн банкны гэх тодотголтой 80 хүн, 4 хуулийн этгээдэд холбогдох хэргийг шүүгдэгч нар, тэдгээрийн өмгөөлөгч, иргэний нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын гаргасан гомдол, прокурорын бичсэн эсэргүүцлийг үндэслэн шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүрэн хянаж, хяналтын шатны шүүхийн шийдвэрийг танилцуулсан.
Хяналтын шатны шүүхээс УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байгаа Д.Цогтбаатарын холбогдсон хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй бөгөөд хяналтын шатны шүүхийн шийдвэртэй холбоотойгоор анхан шатны шүүхээс оногдуулсан ял хуулийн хүчин төгөлдөр болж байгааг уншиж танилцуулсан.
Сануулахад, "Д.Цогтбаатар нь 2016-2020 онд Хөгжлийн банкны хэлтсийн захирлаар ажиллаж байхдаа албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал олгосон хэрэгт холбогдон гэх хэрэгт яллагдагчаар татагдан шалгуулсан байдаг.
Д.Цогтбаатарт оногдуулсан гурван шатны шүүхийн шийдвэрүүд
2023 оны долоодугаар сард Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс Д.Цогтбаатарыг Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж бусдад давуу байдал бий болгосон, зарим гишүүд зээл олгох асуудлыг шийдвэрлэхдээ хахууль авч, Хөгжлийн банканд их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,гэм буруутайд тооцож, нийтийн албанд томилогдох эрхийг хоёр жил хасаж, 20 сая төгрөгөөр торгох ял шийтгэсэн юм.
2024 оны гуравдугаар сард Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхээс Д.Цогтбаатарт оногдуулсан анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хууль ёсны хүрээнд дахин дүгнүүлэхээр шийдвэрлэсэн.
Өөрөөр хэлбэл, УИХ-ын сонгуулийн нэр дэвшилтээс өмнө Д.Цогтбаатар ял шийтгэлгүй болсон учраас нэр дэвших эрхтэй болж, улмаар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон.
2024 оны арванхоёрдугаар сарын 11-нд хянатын шатны буюу Улсын дээд шүүхээс Д.Цогтбаатарыг албан тушаалын давуу байдлаа ашиглан "Мон дулаан”, “Газ импорт”, “Бэрэн” ХХК-д давуу байдал олгосон гэм буруутайд тооцсон анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг үндэслэлтэй, ял шийтгэл нь хуулийн хүрээнд хүчин төгөлдөр болж байна гэсэн.
Зарим хуульч, өмгөөлөгч нар Улсын Дээд шүүхийн шийдвэр гарсан өдрөөс УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатарын бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болох ёстой гэж тайлбарлаж байгаа ч УИХ-ын Тамгын газар, Ёс зүй, сахилга хариуцлагын байнгын хорооноос шүүхийн шийдвэр албажиж ирээгүй гэдэг шалтгаанаар Д.Цогтбаатар бүрэн эрхтэйгээ, шүүхийн шийдвэрийг үл тоон, хэрэгжүүлэхгүй 41 хонож байна.
Шүүхийн шийдвэр энгийн иргэн, эрх мэдэлтэнд ялгаатай үйлчилж байгаа хамгийн тод жишээ энэ юм. Шүүгч шүүхийн шийдвэрийг уншиж танилцуулснаар иргэн, хуулийн этгээдэд оногдуулсан ял шийтгэл хэрэгжиж эхэлдэг. Энэ утгаараа шүүхээс шийдвэрээ уншиж танилцуулсны дараа хорих ял оногдуулсан хүмүүсийг цагдан хорих анги руу өмссөн хувцастай нь ачаад явдгийг бүгд мэднэ. Гэтэл Д.Цогтбаатар УИХ-ын гишүүн болж, халдашгүй эрхээр түрүү барих эцсийн шатны шүүхийн шийдвэрийг хэрэгжүүлэхгүй, Улсын дээд шүүх нь гаргасан шийдвэрээ нэхэн сануулахгүй, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газар нь шүүхийг шийдвэрийг биелүүлэхийг шаардахгүй, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл гүйцэтгэх ажиллагаанд хяналт тавихгүй 41 хонолоо. Хууль тогтоох дээд байгууллага нь хууль зөрчсөн, ял шийтгэл авсан гишүүний бүрэн эрхийг дуусгавар болгох асуудлыг ярихгүйгээр намрын чуулганыг завсарлуулах гэж байна.
Дээр дурдсан төрийн инстутицүүд нь хуулиа мөрдөхгүй, шүүхийн шийдвэрийг хэрэгжүүлэхгүй байгаа нь иргэдийн төрд, шүүхэд итгэх итгэлийг сулруулсаар байна.
