Төрийн өмчийн компаниудыг үр ашигтай ажиллуулах тухай хуулийн хэлэлцүүлэг өнөөдөр /2025.01.07/ болж өнгөрлөө. Энэхүү хэлэлцүүлгийн хүрээнд төрийн өмчийн 122 компанийг 70 компани болгож бууруулах талаар яригдлаа. Төрийн өмчийн компаниуд баялгийн сангийн орлого нэмэгдэхэд хувь нэмрээ оруулах ёстой. Гэтэл ямар ч ашиггүй, алдагдалтай ажиллаж байгаа компани олон байна. Цаашид ашиггүй ажиллаж байгаа компаниуд төрийн өмчит компани байх шаардлаггүй болно гэдгийг ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал танилцуулгадаа онцлов.
Үр ашигтай ажиллаж байгаа компаниудыг л төрийн өмчит компаниар үлдээх болно
Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал: Төрийн компанийн бүтээмжийг нэмэгдүүлж засаглалыг сайжруулах ил тод байдлыг хангуулах хуультай болсноороо бид улс төрийн нөлөөллийг багасгана. Олон жил ТУЗ-ийн гишүүд, гүйцэтгэх захирлуудын шалгуур ойлгомжгүй явж ирсэн. Сонгон шалгаруулалт нээлттэй гэдэг ч бодит байдал дээр нээлттэй байсан удаагүй. Тийм учраас нээлтийн сонгон шалгаруултын үйл явцыг бүрэн ойлгомжтой болгож байна.
Мөн төрийн өмчит компаниудын статусыг бүрэн цэгцлэх болно. Статус нь юу гэвэл төсвийн хуулийг дагалдуулаад гурван жил санхүүгийн алдагдал хүлээсэн бол тухайн төрийн өмчит байгууллагыг шууд татан буулгах хуулийн зохицуулалт хийсэн. Төрийн өмчийн компаниудын хуулиар үр ашигтай, үр өгөөжтэй ажиллаж байгаа компаниудыг л төрийн өмчит компаниар үлдээх болно. Бусад ашиггүй ажиллаж байгаа, алдагдал хүлээж байгаа компаниудыг татан буулгаж, нэгтгэж зохион байгуулах шинэчлэл хийгдэх болно.
Төр ямар бизнест оролцох, ямар биезнест оролцохгүй вэ гэдгийг энэ хуульд зааж өгөх болно. Төр дөрвөн чиглэлээр бизнест оролцох юм. Энэ хууль гарсны дараа зарчим дээрээ үндэслэн энэ удаагийн Засгийн газар, дараагийн Засгийн газар ч бай парламентын сонгуулиас бүрдсэн Засгийн газар, төрийн өмчийн компаниудын баримтлах үндсэн чиглэлээ Их хуралд оруулж батлуулна. Хувийн хэвшилтэй өрсөлдөхгүй байх гэсэн үндсэн зарчмыг хуульдаа оруулсан.
Одоогоор 122 төрийн өмчийн компани 2023 оны байдлаар орлогын мэдээллээ Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газарт нэгтгэж ирүүлсэн. Нийт 51 хуулийн этгээд нь 380 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажилласан байна. Таван хуулийн этгээд нийлээд дөрвөн их наядын ашигтай ажилласан. Дахиад тав орчим компани огт ашиггүй, алдагдалтай ажилласан. Тэгэхээр энэ хууль батлагдсанаар үр ашиг, үр өгөөж, ТӨК гурав хамт оршино. Түүнээс биш ашиггүй ТӨК гэж үгүй болно.
Хамгийн чухал зүйл юу гэвэл Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын баримталж байгаа гол зүйл нь баялгийн сангийн орлогыг нэмэгдүүлэх юм. Баялагийн сангийн орлогыг нэмэгдүүлэхэд төрийн өмчийн байгууллагууд хувь нэмрээ оруулах ёстой.
Төрийн өмчийн компаниуд илүү ашигтай ажиллавал хуримтлалын сангийн орлого, баялгийн сангийн орлого нэмэгдэх болно. Баялгийн санд орлого нэмэгдүүлэхэд төрийн өмчит компани ашигтай ажиллах эсэх нь шууд хамаатай. Орлогыг нэмэгдүүлэхийн тулд төрийн өмчийн компанийн засаглалыг илүү ил тод болгож, нээлттэй болгох юм.
Нийт 72 төрлийн мэдээлэл нээлттэй болох хуультай болж байгаа. Нуух хаах ямар ч бололцоогүй болгох болно. Төрийн өмчит компанийн ашгийг нэмэгдүүлэхийн тулд мененжментийн өөрчлөлтүүд хийгдэх болно. Маргааш Засгийн газрын хуралдаанаар төрийн өмчийн компанийн давхардсан чиг үүргүүдийг арилгах тогтоолын төсөл оруулах гэж байна.
Энэ хүрээнд 122 компанийг 70 компани болгож бууруулах болно. Хувийн хэвшлийн орон зайг төр бий болгоно. Цаашид ашиггүй ажиллаж байгаа компаниуд алдагдлаа бууруулах ёстой. Гурван жилд алдагдал нь буурахгүй бол татан буулгах болно. Нэг жилийн хугацаанд гүйцэтгэлээ үнэлүүлээд тухайн компанийг ашиггүй ажиллуулж, алдагдлыг бууруулаагүй захирлыг нэг жил болгоод шууд чөлөөлөх ёстой. Алдагдалтай компанийн захирал, Баялгийн санд 270 тэрбумын орлого оруулдаг компанийн захирлын цалин яг адилхан байна. Цаашид энэхүү тогтолцоо өөрчлөгдөх болно.
