Хувиарлалтын тогтолцооноос хуримтлалын тогтолцоонд шилжих эхлэл тавигдаж тэтгэврийн нөөцийн сантай болжээ. Тэтгэврийн шинэчлэл-Тэтгэврийн нөөц сангийн нээлт өнөөдөр /2026.12.26/ болсон юм. Уг шинэчлэлийн талаар Л.Энх-Амгалан сайд танилцууллаа.
Тэрээр "Нийт хуримтлалын сангийн нийт дүн 214 тэрбум төгрөгийн хуримтлал үүссэн байна. Тэтгэврийн тогтолцооны шинэчлэл эхэллээ. Бид саяхныг хүртэл нийгмийн даатгалын шимтгэлээс тэтгэвэр олгох зарчим бүхий хуваарилалтын тогтолцоотой байсан. Харин энэхүү тогтолцооноос хагас хуримтлалын тогтолцоо руу шилжиж байгаа юм. Энэ нь иргэдийн өөрсдийнхөө ирээдүйд хуримтлуулж буй тэтгэврийн хуримтлал гэсэн үг.
Саяхан 2025 оны улсын төсөв батлагдсан. Улсын төсөвт тэтгэврийн сангийн алдагдлыг 1.4 их наядаар санхүүжүүлсэн байна.
Тийм ч учраас бид шинэчлэл хийх зайлшгүй шаардлагтай болсон. Сонгууль дөхөж гаргасан тооцоолол байхгүй, судалгаагүй улстөрчдийн алдаатай шийдвэрээс болж тэтгэврийн санд 4.7 их наяд төгрөгийн ачаалал үүссэн. 2012 оноос эхлэн ажилласан жил, тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн олгох тухай хууль хэрэгжсэн. 600 мянга гаруй хүн энэхүү хуульд хамрагдсан. Нийт 36 тэрбум орчим төгрөгийн орлого төвлөрч энэ хуулиар хамрагдсан. Тэтгэврийн 10 жилээ нөхөн авч буй хүмүүсийн 1.6 их наяд төгрөгийн ачаалал тэтгэврийн санд үүссэн.
Тэтгэврийн шинэчлэл хийхэд гурван том зүйл бий. Эхний зарчим бол хүн тэтгэвэрт гараад өөрийнхөө амьдралд хүрэлцэхүйц хэмжээний орлоготой байх ёстой. Хоёр дахь зарчим бол шударга ёс. Гурав дахь зарчим бол тэтгэврийн сан урт хугацаанд тогтвортой байх ёстой юм. Энэхүү гурван зарчмыг барьж тэтгэврийн сангийн шинэчлэл хийгдлээ. Тогтолцооны шинэчлэлээс гадна тэтгэвэрт гарахад боддог тооцооллын зарчмуудыг шинэчлэх болно.
-Олон эх үүсвэрээс тэтгэвэр авдаг нөхцөл бүрдэнэ.
-Тэтгэврийн хуваарилалтын тогтолцооноос хагас хуримтлалын тогтолцоо руу шилжинэ.
Тэтгэвэр боддог насыг 7 жил байсныг 5 жил болгож багасгасан. Энэ бол маш шударга бус тогтолцоо юм. Насаараа нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хүмүүс 25 жил, 30 жил нийгмийн даатгалаа төлөөд дараа нь ажилласан жил, төлсөн нийгмийн даатгалын шимтгэлээсээ тэтгэврээ тогтоолгодог. Гэтэл хуульдаа тэтгэвэр бодох насыг 5 жил болгосноор зөвхөн хувийн хэвшилд ажиллаж байгаа өндөр орлоготой хүмүүс сүүлийн 5 жилдээ өндөр нийгмийн даатгалын шимтгэл төлж, өндөр тэтгэвэр тогтоолгодог шударга бус тогтолцоо байсан.
Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн мөнгө болох 160 тэрбум төгрөг юу болов гэх асуудал бий. Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчид энэхүү алдагдлыг төлж болохгүй. Учир нь энэхүү мөнгө нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчдийн мөнгө юм. Нийгмийн даатгалын үндэсний хороо шинээр байгуулагдаж хамгийн түрүүнд хийгдсэн ажил бол улсын прокурорын газарт гомдол гаргасан явдал юм. Улсын прокурор энэ хэргийг нээж авлигатай тэмцэх газарт энэ хэрэг албан ёсоор шалгагдаж эхэлсэн.
Нийгмийн даатгалын сан чөлөөт мөнгийн үлдэгдэл ил тод байх ёстой. Энэ үүргийг хангахын тулд олон нийтийн хяналтын зөвлөлтэй болсон.
Өнөөдрийн байдлаар 1.2 сая гаруй даатгуулагчийн дансыг нээгээд байна. 214 тэрбум төгрөгийн мөнгөн хуримтлал үүслээ. Албан журмын нэг даатгуулагчийн хувьд 450-550 мянган төгрөгийн хуримтлал үүссэн. Сайн дурын нэг даатгуулагчийн хувьд дунджаар 120-150 мянган төгрөгийн хуримтлал үүсээд байна.
