“Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын Дулааны гуравдугаар цахилгаан станцын өргөтгөл, шинэчлэлийн төслийн зураг төсөл боловсруулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцэж байна.
Хуралдааны үеэр гишүүд асуулт асууж, хариул авч байна. Энэ үеэр гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.
Өндөр дүнгээр ОХУ-аас зээлээр авах станцын тоног төхөөрөмж орчин үеийнх байж чадах уу
УИХ-ын гишүүн Ж.Алдаржавхлан: Нэгдүгээрт, энэ 1.5 тэрбум еврогийн өртөгтэй төсөл байна. Үндсэндээ 85 нь ОХУ-ын зээл юм байна. Үүнийгээ Эгийн голын УЦС-тайгаа уяж болоогүй юу. Илүү өндөр өртөгтэй станцыг барих гэж байгаа бол Эгийн голын цахилгаан станцтай холбож явуулж болохгүй юу. Хоёрдугаарт, зээлийн хэлэлцээрийг уншихад бүх тоног төхөөрөмжөө ОХУ-аас авна гэсэн байна. Одоо ОХУ-д ийм хэмжээний орчин үеийн технологи байгаа юу.
Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Энэ төслийг ОХУ-аас 1 тэрбум 326 сая еврогоор барья гэсэн санал 2022 оны есдүгээр сард манайд ирүүлсэн. Бид зөрүүлээд ийм өндөр үнээр авч, бариулж чадахгүй гэдэг санал тавьсан. Харин ОХУ ажлын зураг төслөө хийчхээд үнийг нь тохиръё гэдэг санал тавьж байгаа. Бидний хувьд 814 сая доллароос илүү өртгөөр бариулж чадахгүй гээд хоёр талаасаа тулчхаад байж байна. Тийм учраас Эгийн голын усан цахилгаан станцтай ямар нэгэн байдлаар холбохгүй байгаа. Шахаа авахгүй гэж бодож байна. Энэ удаа зөвхөн зураг төсвийг боловсруулъя. Үүний дараа үнэ тохирвол барилга угсралтын ажил, гэрээ байгуулах тухай ярина. Тохирохгүй бол гэрээ байгуулагдахгүй.
ОХУ-д шаардлагад нийцсэн тоног төхөөрөмжүүд байгаа юм билээ.
УИХ-ын гишүүн Ж.Алдаржавхлан: Хэрвээ зөвхөн зураг төсвийн шатанд явж байгаа юм бол ийм нэг санал байна. Тодруулбал, бид төвлөрсөн ганц станцаас бүгдийг хангахаа болиод жижиг станцууд руу шилжье гээд байгаа. Энэ чиглэл рүү төслөө шилжүүлэх санал, санаачилга байгаа юу. Эсвэл оройтсон уу.
Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: ТЭЦ III Улаанбаатарын дулаан хангамжийн тал дээр хамгийн стратегийн боломжит байрлалд байгаа. Өнгөрсөн жил Амгалан дулааны станцыг ашиглалтад оруулаад зүүн дөрвөн замаас зүүн тийш нь явуулж байгаа. Магадгүй бид Амгалан дулааны станц дээр 400 МВт-ын дулааны газар хайгаад явж байна. Үүнийг хийчихвэл хотын төв хүртэл зүүн талаасаа хангачих байх. Таны яриад буй тархмал үүсвэрийг барина. Амгалан дулааны станцын үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн нь 1 кВт.ц нь 95000-100000 орчим төгрөг байна. Сэлбэ дэд төв гэх мэт жижиг чадалтай станцууд дээр бол 125 мянган төгрөг байгаа. Үүнийг орон сууцны нэг метр квадратын сарын төлбөр 2505 төгрөг болчих гээд байна. Гэтэл өнөөдөр бид 506 төгрөг байгаа учраас ТЭЦ II, III, IV дээр үйлдвэрлэсэн эрчим хүчний дулааныг кВт.ц байгаа 65000 төгрөг байна. Дунджлаад хөндлөн татаас өгөөд дулаан дээр нь нэг худалдан авагчтай загвар бий болгоод тархмал эх үүсвэрүүдийг 80 мянган айл хүртэл орон сууцад татаас өгье гэдэг шийдвэр гаргаад явж байна.
ТЭЦ III алдарт Дарханы замын хоёр дахь жишээ болох юм биш биз
УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэл: Гуравдугаар цахилгаан станцын суурин дээр барина гэхээр шинээр барих асуудал юм шиг. Эсвэл зэрэгцүүлж барих гэж байгаа юм уу. Өргөтгөл биш шинээр барих гэж байгаа бол яагаад заавал ОХУ-аар бариулах гэж байгаа вэ. ОХУ-ын технологи ямар түвшинд байдаг вэ. Хоёрдугаарт, суурин дээр нь гэдэг хуучныг нь ашиглахгүй гэсэн үг юм байна. Бидний алдарт Дарханы замын хоёр дахь жишээ үүн дээр гарах юм биш үү.
Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: 2019 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд ОХУ-д айлчлах үеэр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч “Бид Монголоор дамжуулаад Хятад улс руу хий дамжуулах хоолой барина. ТЭЦ III-ыг манай ОХУ-ын технологиор хуучин ЗХУ барьж өгсөн. Энэ өргөтгөл, шинэчлэлийн төслийг ОХУ-ын компаниудын дунд зарлаач гэсэн санал тавьсан. Үүнээс хойш энэ асуудал яригдаад эхэлсэн юм билээ. Энэ төсөл хоёр үе шаттай үргэлжилнэ. Нэгдүгээр үе шат нь одоо байгаа захиргааны барилгын нэг хэсгийг нь буулгаад цахилгааны хувьд 50 МВт-ын хүчин чадалтай турбин суулгана. Түүнчлэн, 100 кВт.ц хүчийн чадалтай зуух суулгана. Үүний дараагаар одоо байгаа 4*12 МВт-ын 4 турбин бий. Холбогдох дулааны зуухтай нь ашиглалтын хугацаа дууссан ч ашиглаад явж байгаа. Үүнийг хүссэн хүсээгүй буулгах шаардлага үүснэ. Энэ дөрвөн турбин болон холбогдох зуухнуудыг буулгаад 2*125 МВт-ын хоёр турбин, 400 кВт.ц дулааны зуухнуудын хамт шинээр суурилуулна. Гуравдугаарт, 2019, 2021 онуудад ОХУ-тай хийсэн уулзалтуудын үеэр нүүрсний түншлэл рүү санхүүжилт босгох хэцүү байна.
ОХУ, Монгол хоёр хоорондоо зээлийн гэрээ байгуулж, төсөл хэрэгжүүлж байхад еврогоор тооцоо хийх ёстой
УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц: Хөгжиж байгаа орнуудыг том гүрнүүд дээрэлхэж байгаа юм шиг цаанаас нь шууд хийлгэх компанийг нь нэр зааж өгөөд, ийм өндөр өртгөөр төсөл хийлгэнэ гээд ороод ирдэг. Хэрэгцээтэй байгаа нь үнэн. Гэхдээ аманд нь ороод байгаа тийм зүйл байгаа юм уу, үгүй юм уу. Ер нь цаашдаа евро биш рублийн зээл болгох боломж байна уу. Яагаад ОХУ, Монгол Улс хоёр хоорондоо зээлийн гэрээ байгуулж, төсөл хэрэгжүүлж байхад еврогоор тооцоо хийх ёстой байдаг юм. Хоёрт шууд анхнаасаа хүчин чадлаа 100 МВт-аар нэмж болдоггүй юм уу. Хэдэн төрлийн сонголт гаргаж харьцуулаад, сонголтоо хэрхэн хийсэн логикоо тайлбарлаж өгнө үү гэж хүсэж байна.
Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн: Манайх хоёрхон хөрштэй. ОХУ-аас заавал тулгаад байгаа юм байхгүй. Манай талаас хүсэлт тавьж ОХУ-тай хамтарч хэрэгжүүлье, экспортын зээл өгөөч гэсэн юм билээ. Экспортын зээл өгөхөөр тухайн улсын өөрийн компаниудын дунд тендер зарладаг. Аманд нь ороод байгаа юм байхгүй. Бидний байгаа царай энэ. Төсөв дээрээ хуримтлалтай байсан бол хүнээс ингэж мөнгө гуйгаад яах вэ. Өөрийнхөө мөнгөөр барьчих ёстой байхгүй юу. Мөнгө, хуримтлал байхгүй. Гэтэл хэрэглээ өсөөд байгаа учир ийм байдалд орсон.
Хоёрдугаарт, рублиэр тооцоо хийхэд эрсдэл ихтэй. Тийм учраас аль нэг нөөцийн валютаар тохирсон нь илүү тодорхой, урьдчилан таамаглаж болохуйц, эрсдэлгүй болох болов уу гэсэн байр суурьтай байна. Гурав дахь асуултад хариулахад байгаа газрынх нь хэмжээнд хүчин чадлыг тулгаад хийсэн ийм л зүйл.
