УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг, Н.Батсүмбэрэл нар Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх гадаад ажилтны тоо, хувь хэмжээ тогтоохгүй байх, ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөх тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан. Энэхүү хуулийн төслийн талаар мэдээлэл хийлээ.
УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг: Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 27.4- т Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хувийн хэргээр оршин суугч гадаадын иргэдийн тоо нь Монгол Улсын харьяат хүн амын гурван хувь, үүний дотор нэг улсын иргэн нэг хувь хүртэл байж болно гээд т заасан. Гадаад ажилтны квот гэдэг дарга нарын ААН, байгууллагуудыг зовоох хэрэгсэл болсон. Гадаадаас ажиллах хүчин оруулж ирж байгаа компаниудын хамаарал бүхий хүмүүсийг харвал улстөрчид байгаа. Жижиг дунд бизнес эрхэлж байгаа хүмүүс квотод хамрагдаж чаддаггүй. Том ААН-үүд нь квотод хамрагдаад ажлын байрны төлбөрөөсөө Засгийн газарт 100 хувь чөлөөлөгдөж байгаа.
Энэ нь үндэсний аюулгүй байдалд харшлаа байгаа зүйл биш. Үүнд хяналт тавьдаг институттэй. Тодруулбал, Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын хуульд заасны дагуу Гадаадын харьяатын байгууллага хяналт тавиад явдаг. Ер нь жилд 20 орчим мянган ажиллах хүчний квот тогтоогоод байгаа. Тогтоох шийдвэр нь аравдугаар сарын 1-ний дотор гардаг. Үүнээс хойш ААН, байгууллагууд хамрагдах боломжгүй болдог. Гадаадаас ажиллах хүч оруулж ирэхээр цалин, нийгмийн даатгал, байр, хоолны зардлаас гадна жилийн 15 сая 600 мянган төгрөгийг төлж байна. Үүнийг жижиг аж ахуй нэгж дийлэхгүй. Квотгүй болгоно гэдэг нь хяналтгүй гэсэн үг биш.
Өнгөрсөн жил ажлын байрны төлбөрөөс 5673 хүнийг 100 хувь чөлөөлсөн. Энэ том лоббиг Засгийн газар хийгээд байна. Тиймээс энэ татварт орох мөнгийг ямар үндэслэлээр чөлөөлөөд, ямар ААН-д өгдөг талаар мэдээллийг ард түмний төлөөлөл болсон УИХ дээр шийддэг байя.
Гадаад мэргэжилтнүүдийг дагалдуулж монгол ажилчдыг сургах болзол тавина
Газрын тос олборлох болон уул уурхайгаас бусад салбарт гадаад ажилтны тоо хэмжээг тогтоохгүй. 2026 оны арванхоёрдугаар сарын 31-нийг дуустал хоёр жилийн хугацаанд энэ асуудлыг дэмжээд өгөөч. ААН, байгууллагууд эдийн засгийн хүндрэлийн дараа босох бололцоог нь өгөөч гэж хүсэж байгаа.
Эхлээд монгол ажилчдаа дэмжинэ. Харин үнэхээр гадаад ажилчин оруулж ирэхээс өөр аргагүй нөхцөл байдалд үүссэн үед гадаадаас оруулж ирье. Түүнчлэн, хууль бусаар ажилчин оруулж ирсэн бол торгуулийн хэмжээг 20 сая хүртэл болгож өсгөж байгаа. Дээрээс нь гаднаас оруулж ирж байгаа ур чадвартай ажилтныг дагалдуулж монгол ажилчдыг сургах болзол тавина. Хэрэв энэ сургах үүргийг биелүүлээгүй тохиолдолд торгох заалт, хариуцлагуудыг оруулж байгаа.
Монгол Улс түүхэндээ гадаад улстай хамтарч мэдлэгийг нутагшуулж байхад дандаа хүчирхэг байсан юм билээ. Хятадад шинэ ажилтнууд дунджаар 1439 ам.долларын цалингаас эхлээд 2024 оны байдлаар ур чадвартай ажилтнууд 3000 ам.доллар авч байна. Ийм байхад манайд олноороо орж ирж ажиллана гэдэг юу л бол. Хүний нөөц олдохгүй учраас компаниуд тухайн ажлын байрыг байхгүй болгож байна. Мега төслүүд ажиллах хүчний хомсдолд орох нь тодорхой байгаа. Одоо Монголд 30 мянган ажилгүй залуус байна. Ажилд оръё гэсэн тухайн ажлын байрны шаардлагад нийцэж чадахгүй байна. Хэрэв гадаадын чадвартай мэргэжилтнүүдээс суралцаж чадвал эх орондоо сайхан амьдрах боломж байна.
