Монгол Улсад жилд дунджаар 17000 гаруй нас баралт бүртгэгддэг. Энэ нь дөрөв хүрэхгүй сая хүн амтай улсад харьцангуй өндөр тоо юм. Монголчуудын нас баралтын тэргүүлэх шалтгааныг дэлхийн улс орнуудын эрүүл мэндийн нөхцөл байдлыг үнэлдэг worldlifeexpectancy.com сайтад: 8. Улаан хоолойн хорт хавдар
10. Архидалт гэж жагсаажээ.
Тэгвэл 2024 онд НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн “Агаарын бохирдлын хөрөнгө оруулалтын жишиг судалгаа”-гаар Монголчуудын нас баралтын тав дахь үндсэн шалтгаан нь агаарын бохирдол болж байгааг онцолсон юм. Тоо баримт онцолбол, Монгол Улсад жил бүр гадаад орчны агаарын бохирдлын нөлөөгөөр 2839, дотоод орчны агаарын бохирдлын нөлөөгөөр 4300 хүн нас барж байгааг дээрх судалгаагаар тогтоосон байна. Мөн сүүлийн найман жилийн хугацаанд 644 хүн угаартаж амиа алджээ. 2023 онд 61, 2024 он гараад нийт 39 хүн угаартаж амиа алдлаа. Эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нь хүнд Үндсэн хуулиар олгогдсон эрх. Гэтэл Монголчууд эрхээ эдэлж чадахгүй удаж байгаа бөгөөд өөрийн болон хайр хүмүүсийнхээ эрүүл мэндээр хохирч байна.
О.Батбаяр: Өвлийн улиралд амны хаалт зүүхгүй байгаа нь амиа хорлож буйтай адил
ХӨСҮТ-ийн дэд захирал О.Батбаяр: Агаарын бохирдлоос болж, томуу томуу төст өвчин, багтраа, цусны даралт ихсэх, уушги, элэгний хавдар зэрэг өвчин тусах эрсдэлтэй байна. Түүнчлэн, удаан хугацаагаар агаарын бохирдолд өртсөнөөс сэтгэл гутрал, тэнэгрэл зэрэг өвчинтэй болох эрсдэлтэй байдаг. Үүнтэй холбоотойгоор уур, уцаартай, сэтгэл гутралтай хүмүүсийн тоо нэмэгдэж байгаа. Нарийн ширхэгт тоос амьсгалын замаар нэвтрэн, уушгины хамгийн жижиг хэсэг дээр очоод, цусны судас руу нэвчиж орж, дархлааны эсүүд өвчин үүсгэгчийг устгах чадварыг үгүй болгодог. Агаарын бохирдол нь ургийн өсөлт зогсоох, аутизм өвчинтэй, төрөлхийн бодисын солилцооны гажигтай болгох зэрэг олон эрсдэл үүсгэдэг. Мөн 0-5 настай хүүхдийн нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан нь агаарын бохирдол байна. Дэлхий дахинд нийт нас баралтын 8 хувийг агаарын бохирдлоо үүдэлтэй нас баралт эзэлж байна.
Сэхээний тасаг болон яаралтай тусламжийн тасагт амьсгалын замын өвчнөөр очиж буй хүмүүсийн тоо нэмэгдэж байна. Агаарын бохирдлоос болж хүүхдүүдийн уушгины өсөлт зогсож байгаа. Түүнчлэн, насанд хүрэгчдийн уушгины үйл ажиллагаа алдагддаг. Мөн нарийн ширхэгт тоосонцор хүний арьсыг гэмтээж, эрт хөгшрүүлдэг. Агаарын бохирдол ихтэй хотуудад эмнэлэгт эмчилгээ хийлгэж байгаа болон нас барсан хүмүүсийн өвчлөлд агаарын бохирдлын хүчин зүйл өндөр хувийг эзэлж байгаа нь судалгаагаар нотлогдсон. Сүүлийн 9 жилийн дунджаас харахад 10,11, 12, 1, 2, 3 сард нарийн ширхэгт тоосонцор, хүхэрлэг хий, азотын давхар исэл ДЭМБ-ын зөвлөмжөөс 14 дахин өсдөг. Тэгэхээр энэ саруудад гадаад болон дотоод орчинд амны хаалтыг тогтмол зүүх хэрэгтэй. Өвлийн улиралд гадна болон дотоод орчинд амны хаалт зүүхгүй байх нь нэг талын амиа хорлолт шүү гэдгийг анхааруулъя. Иймд амны хаалт зүүхийг уриалж байна гэсэн юм.
Ж.Чинбүрэн: Элэгний хорт хавдартай 4 хүн тутмын нэг нь утаанаас болж генийн гаж хувьсалд орсон байна
УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн “Шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр утаа элэгний хорт хавдар үүсгэж байгааг судалгаагаар баталсан. Энэ судалгааг хийхдээ 200 гаруй элэгний хорт хавдраар эмчлүүлсэн хүмүүсээс авсан дээжийг Европ, Америкийн мөн адил 200 орчим элэгний хорт хавдар туссан хүмүүсийн дээжтэй харьцуулж, юу нь ялгаатай байна гэдгийг судалсан. Элэгний хорт хавдартай хүнд хлгалгаа хийгээд хавдартай эсээс нь, мөн хавдартай наалдсан эрүүл эсээс нь дээжийг авч шинжилсэн. Энэ бол хавдар үүсэхэд ямар, ямар мутаци байгааг судлах том судалгааны арга. Монголчуудын хувьд D+B вирусийн халдвар 71 хувьд илэрсэн бол Европ, Америкуудад 21 хувь гэж гарсан. Мөн С вирусийн халдвар өндөр байна. Өөр нэг анхаарах зүйл нь гадаад орчны бохирдлын нөлөөлж байна гэсэн дүгнэлт гарсан. Биологийн судлаачид үүнийг DMS буюу D митиль сульфат гэдэг хорт хий. Энэ нь элэгний анхдагч өмөн үүсэхэд нөлөөлж байна.Монголд элэгний хорт хавдартай дөрвөн хүн тутмын нэг нь DMS буюу генийн гаж хувьсалд орж, тэр нь хавдар үүсгэх шалтгаан болж байна гэдгийг судалгаагаар нотоллоо. Маш олон жил (15-20 жил) түүхий нүүрс түлсний элгийг өвчлүүлж, тэр элэгний хорт хавдар болж байгааг нотолсон. Сайжруулсан түлш хийж байна гээд муужруулсан түлш түлбэл бүр дордоно. Тиймээс сайжруулсан түлшийг сайжруулснаар нь байлгах технологийн жор, дүрмийг зөрчихгүйгээр хийлэг байх шаардлагатайг судалгаа нотолж байна” гэлээ.
Томуугийн 3-4 вирус илэрч, нянгууд үржиж хүүхдэд хүнд хэлбэрийн хатгалгаа үүсгэж байна
Томуу, томуу төст өвчнөөр сургуулийн насны хүүхдүүд өвчлөх нь өндөр байгаа бөгөөд Эх нярай, эмэгтэйчүүдийн үндэсний төв /ЭНЭҮТ/-ийн эмчилгээ эрхэлсэн орлогч дарга Ц.Цэгмэд нөхцөл байдал хүнд байгааг хэллээ. Тодруулбал, “Таваас дээш насныхан маш хүнд хатгалгаатай орж ирж байна. Нэг талын уушги нь агаар дамжихгүй болсон, уушги устсан, зүрхний үнхэлцэг хальсанд шингэн үүссэн зэргээр хүндэрч эрчимт эмчилгээний тасгийг дүүргээд байна. Манайх хүүхдийн тусламж үйлчилгээнд 330 ортой ажилладаг бол өнөөдрийн нөхцөл байдалд 540 гаруй хүүхэдтэй байгаагийн дийлэнх нь амьсгалын замын цочмог хүнд халдвараар хэвтсэн. Энэ жилийн хувьд нэг хүүхдэд 3-4 вирус илэрч, гэмтсэн өөрчлөлт дээр хоёрдогчоор нянгууд үржиж хатгалгаа бий болгож байна" гэв.
Дээрх гурван мэргэжилтний яриаг дүгнэхэл Монголчуудад эрүүл амьдрах баталгаа алга. Дотоод, гадаад орчны бохирдол, утаа бидний цаашид амьдрах өдрийн тоог хэмжиж байна. Манай дарга нар салхинд бурууг өгч, салхиар ажил хийсэн дүр эсгээд олон жил боллоо. Дорвитой арга хэмжээ авч ажиллахгүй бол ирээдүйд агаарын бохирдлын улмаас хэчнээн хүний амь үгүй болохыг тааж мэдэхгүй….
