Монгол Улсын Шадар сайд Т.Доржхандын хариуцсан яам Төрийн худалдан авах ажиллагааны тухай хуулийн төсөл болон Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төслийг боловсруулж байгаа аж. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төсөлд хөрөнгө оруулалт татах, хөрөнгө оруулагчийн эрх ашгийг хамгаалах чиглэлд ямар заалтууд орж байгааг Шадар сайдын орон тооны зөвлөх Г.Жавхлантөгсөөс тодрууллаа.

-Та өмнө нь Америкийн худалдааны танхимд ажиллаж байсны хувьд хөрөнгө оруулагчдын жаргал, зовлонг хамгийн сайн мэдэж байгаа. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төсөл УИХ-ын босго давж чадахгүй, нэг бус удаа буцсан. Одоо боловсруулж байгаа хуулийн төсөлд ямар гол заалтууд орж байна вэ?

-Концепцын хувьд хуулийн нэр Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль гэж өөрчлөгдөж байгаа. Өөр нэг чухал заалт бол Гадаадын хөрөнгө оруулалтын зөвлөл байгуулахаар оруулж байна. Хөрөнгө оруулалтын хувь хэмжээ, босго, Тогтворжуулалтын гэрээ, Хөрөнгө оруулалтын гэрээтэй холбоотой асуудлыг бодлогын судалгаатай холбоотой асуудал маргааныг энэ зөвлөл хянан хэлэлцдэг байна.

Гадаадын хөрөнгө оруулагчдад тавих босгыг эдийн засгийн салбараас нь хамааран ялгаатай байхаар ярьж байна. Эдийн засгийн салбар бүрд хөрөнгө оруулалтын хэмжээ харилцан адилгүй учраас бүхэлд нэг босго тавьж болохгүй. Маргаан шийдвэрлэхтэй холбоотой асуудал байнга яригддаг. Тиймээс ямар маргааныг хэрхэн шийдвэрлэх вэ гэдгийг Хөрөнгө оруулалтын зөвлөл шийддэг болно. Хөрөнгө оруулагчид маргаантай асуудлаараа уг зөвлөлд хандвал эвлэрүүлэн зуучлах байдлаар ажиллаж, тухайн маргааныг хэлэлцээний замаар шийдвэрлэдэг байхаар хуулийн төсөлд оруулж байна. Хэрвээ зөвлөл зургаан сарын дотор тухайн маргааныг шийдвэрлэж чадахгүй бол тухайн хөрөнгө оруулагч үндэсний арбитр эсвэл гадаадын арбитрт хандах уу гэдэг сонголтоо хийж болно. Гэхдээ тухайн үүссэн асуудлыг арбитр рүү явуулж цаг хугацаа алдахаас сэргийлж, хэлэлцээний замаар шийдвэрлэх болохыг эрэлхийлж Хөрөнгө оруулалтын зөвлөл байгуулж байгаа юм.  Иймэрхүү сэтгэлгээ болон соёлын өөрчлөлт хийхэд энэ хуулийн төсөл чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэж харж байна.

-Төрийн байгууллага, төрийн эрх бүхий албан тушаалтны шийдвэрээс болж хөрөнгө оруулагч хохирч, хөрөнгө оруулалт зогсдог тал бий. Үүнээс хэрхэн сэргийлэх вэ. Тодорхой заалт оруулж байгаа юу?

-Төрийн бүх шатанд үйл ажиллагаа явуулж байгаа албан тушаалтнууд үйлдэл болон эс үйлдлээрээ Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хуульд саад тотгор болох ёсгүй. Хэрвээ тэгсэн тохиолдолд хуулийн хариуцлага хүлээлгэхээр зааж байгаа. Төрийн байгууллагын ажилтнууд болон хөрөнгө оруулагч хоёулаа Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу үйл ажиллагаа явуулах үүрэгтэй. Энэ зарчим ижил тэгш үйлчилж, бие биеэ хянах ёстой.

-Гадаадын хөрөнгө оруулагчдад Монголын газрыг 100 жилээр ашиглуулах гэж байна гэсэн асуудал нэлээд маргаан дагуулж, Газрын тухай хуулиас гадаадын иргэнд газар ашиглуулахтай холбоотой хэсгийг хассан шүү дээ. Одоо яригдаж байгаа хуулийн төсөл дээр энэ асуудал хэрхэн сууж байгаа вэ?

-Хуулийн Ажлын хэсгийн хуралдаан дээр гадаадын хөрөнгө оруулагчдад газрыг ашиглуулъя гэдэг санал ирсэн. Энэ асуудлыг нааштайгаар шийдвэрлэх шаардлага бий. Гэхдээ өмнө нь уг асуудлаас болж хуулийн төсөл хэлэлцэгдээгүй. Тиймээс маргаантай асуудалд болгоомжтой хандаж байна. Ер нь газар ашиглуулахгүйгээр хөрөнгө оруулалт татна гэдэг өөрөө боломжгүй асуудал юм. Хөрөнгө оруулагч газар ашиглаж байж үйлдвэр, үйлчилгээ, уурхай, үйлдвэрлэлээ явуулна. Тиймээс газрын асуудал дээр хөрөнгө оруулагчид олгосон эрх, баталгаа байх ёстой. Үндсэн хуулиар гадаадын иргэн нэг байдлаар газар ашиглах эрх нээлттэй байгаа. Тиймээс Газрын хууль зэрэг дагалдах хуулиудаас энэ зохицуулалтыг зайлшгүй хийх шаардлагатай.

-Ер нь хөрөнгө оруулагчдын хандлага ямархуу байна вэ. Монголд аль чиглэлд хөрөнгө оруулах сонирхол илүү давамгайлж байна вэ?

-Эрчим хүчний салбарт нэлээд анхаарал хандуулж байна. Учир нь, уул уурхай болон бусад салбарын том төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд эрчим хүчний эх үүсвэр нэн чухал байна. Сэргээгдэх эрчим хүч болон бусад төрлийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг байгуулах чиглэлд сонирхол өндөр байна. Мөн финтек, хөдөө ахуй, аялал жуулчлалын салбарыг ч сонирхож байна. Саяхан Америкийн агаарын тээврийн компани Монголын агаарын тээврийн салбарт хөрөнгө оруулах сонирхлоо илэрхийлж, судалгаагаа хийж байна.Хамгийн гол нь Гадаад хөрөнгө оруулалтын хууль нь өөрөө хөрөнгө оруулагчдыг бүх салбарт орж ирэх үүд хаалгыг нээх хэрэгтэй байна.

-Хөрөнгө оруулагчид тогтвортой байдлыг нэн чухалчилдаг. Хэдий Хамтарсан Засгийн газар байгуулан ажиллаж байгаа ч бодлого тогтвортой үргэлжлэх магадлал эргэлзээтэй. Хэрвээ энэ хууль батлагдвал тогтвортой байдлыг хангахад ямар заалт оруулж байгаа вэ?

-Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг өөрчлөх нь Үндсэн хуулийг өөрчлөх хэмжээний босготой байлгахыг Ерөнхий сайд хүсэж байгаа. Гадаадын хөрөнгө оруулалттай холбоотой хуулийг өөрчлөх, цуцлах, шинэчлэхдээ олонхоороо шийдвэрлэдэг байх заалтыг оруулж байгаа. Энэ заалтын цаана Засгийн газар өөрчлөгдсөн ч гэсэн хууль нь байнга өөрчлөгдөхгүй юм байна гэдэг ойлголт, хүлээлт байна.