"Хотын олон талт төлөвлөлт, тогтвортой хөгжил" сэдвээр “Хот байгуулалтын форум - 2024” арга хэмжээ өнөөдөр боллоо.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Бүс нутагт амьдрахад таатай нөхцөлийг бий болгох, хот хөдөөгийн тэнцвэрийг хангах бүсчилсэн хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлж иргэдэд таатай эрүүл аюулгүй байгаль орчинд ээлтэй дэд бүтэц бүхий хотуудыг хөгжүүлэх” зорилгын хүрээнд "20 минутын хот" стандартыг нэвтрүүлэхээр болсон. Өнөөдрийн форумаар 20 минутын хотын стандарт болон Хот байгуулалтын хуулийн талаар голчлон ярилцсан юм. Ингээд зарим оролцогчийн байр суурийг тоймлон хүргэж байна.
Улсын их хурлын гишүүн А.Ундраа: Эдийн засгийн байнгын хорооны гишүүний хувьд хот байгуулалтын тухай хууль өргөн баригдахаар хуулийн төсөл яригдаж байгаа. Барилгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга бэлтгэгдэж байна. Засгийн газраас бэлдэж буй гол хууль бол Орон сууцжуулалтын тухай хууль юм.
Улаанбаатар хотын хувьд маш олон тулгамдсан асуудлууд байна. Хамгийн сэтгэл зовоож буй асуудал бол агаар болон орчны бохирдол юм. Саяхан нэг судалгааны ажилтай танилцахад гадаад орчны агаарын бохирдлоос болж 2800 орчим хүний амь нас эрсэдсэн байна. Дотоод орчны агаарын бохирдлоос болж 4000 гаруй хүн амь насаа алдсан байна. Тиймээс бид яаралтай арга хэмжээ авахгүй бол олон хүний амь нас эрсдэх аюултай байна. Зөвхөн Улаанбаатар гэлтгүй Дархан, Эрдэнэт зэрэг суурин хот газруудад агаарын бохирдол өндөр байна. Эдгээр асуудалд нэн яаралтай арга хэмжээ авах шаардлагатай.
Эрх зүйн орчныг хангах, хэрэгжилтийг сайжруулах нь чухал юм. Нөгөө талдаа Засгийн газрын бүтцэд орсон нэг чухал зүйл бол хот байгуулалт, барилга, орон сууцжуулалт гэсэн дарааллаар салбарын яамны зохион байгуулалтад оруулсныг зөв гэж бодож байна. Орон сууц бол хүний хэрэгцээ бөгөөд барилгын бусад байгууламжууд болох сургууль, цэцэрлэг, спорт комплекс, үйлдвэрийн барилга зэрэг асуудлыг тогтвортой хөгжилд уялдуулан төлөвлөх нь чухал байна.
Өнөөдрийн форумд ирсэн өөр нэгэн зорилт бол миний бие Улсын Их Хурлын гишүүн болохоос өмнө ногоон байгууламжийн холбооны ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан. Ногоон барилга гэж юуг хэлэх вэ гэх тодорхойлт Монгол Улсын хуульд байдаггүй. Зарим улс орон бие даасан ногоон барилгын хуультай байдаг. Саяхан салбарын яамны зүгээс Ногоон барилгын үнэлгээний систем, үндэсний үнэлгээний аргачлалыг баталсан ногоон барилга гэж юу болох талаарх тодорхойлолтыг албан ёсны болгож баталж байгаа.
Мөн хот байгуулалт талаас хийж болох зүйл бол хотуудаа эрэмбэлж болж байна. Ямар хотыг тогтвортой хот гэх вэ, тухайн хот агаарын бохирдлын асуудлыг бууруулж чадсан уу, гэмт хэрэг багассан уу, хүүхдээ тэргэн дээр түрээд явж байгаа ээжид зам нь ээлтэй юу гэх зэрэг асуудлуудаар нь хот суурин газрыг эрэмбэлж аль хотод энэ асуудал шийдэгдэж байгааг дотооддоо гаргах бололцоотой. Бусад улс орнууд үүнийг хийдэг бөгөөд манай улс ч мөн удахгүй хийж эхэлнэ гэсэн найдлага байна.
Хот байгуулалт, барилга, орон сууцжуулалтын яам, ХББЗГ-ын дарга Ц.Баярбат: 20 минутын концепц нь анх ковидын нөлөөтэй холбоотойгоор гарч ирсэн байдаг. 20 минут гэхээсээ илүү 15 минутын хот гэсэн концефцыг гаргаж ирсэн. Энэ нь нэгдүгээрт хүн төвтэй байх. Хоёрдугаарт хүн өөрөө маш богино зайнд үйлчилгээ, ажлын байр, амьдрах газар гээд бүх зүйл нь ойрын зайнд байхыг хэлнэ. Тухайлбал хүн 1 км тутамд бүх үйлчилгээ, ажлын байр зэрэг нь багтаж байна гэсэн үг.
Саяхан манай судалгааны хэсгийнхэн Сингапур улс руу явж туршлага судлаад ирсэн. Туршлага судалсан дээрээ үндэслээд өөрсдийн онцлогт тохируулж нутагшуулах хэрэгтэй юм. Тиймээс нутагшуулах бодлогыг20 минутын хот концепцдоо шингээж боловсруулсан. Өнөөдрийн форум дээр ажлын хэсгийг ахалж байгаа УИХ-ын гишүүн Г.Лувсанжамц 20 минутын концепцыг танилцуулж илтгэл тавьсан. Хот тосгоны эрх зүйн байдлын шинэчилсэн найруулгыг УИХ баталсан. Мөн үүнийг дагалдуулаад Улсын Их Хурлын тогтоолоор улсын зэрэглэлтэй орон нутгийн хотуудыг тогтоосон. Нийслэл Улаанбаатар хот дотроо 14 хот байгуулахаар шийдвэрлэсэн. Энэхүү 14 хотын санаа болон шийдэл нь 20 минутын концепцоос үндэслэгдсэн юм.
Нийслэлийн ерөнхий архитекторуудын ажлын албаны дарга А.Баттөр: Улаанбаатар хотыг 14 хоттой болгоно гэх шийдвэр Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолоор гарсан. 2024 ондоо бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал батлагдсан. Үүнд Улаанбаатар хотын 2040 оны ерөнхий төлөвлөгөө нь “20 минутын хот” концепц үзэл баримтлалын дагуу хийгдэж байна. Үүний дагуу бид 2040 оны ерөнхий төлөвлөгөөгөө гаргаж Монгол Улсын Их Хуралд өргөн барих ажлуудыг хийж байна. Өнөөдрийн байдлаар бид бүхэн хуулийн дагуу нэмэлт өөрчлөлт хийгдсэн ажлууд дээр олон нийтийн санал авах ёстой байгаа.
Бид олон нийтийн саналаар ковидын үед 2 жилийн хугацаанд санал авч “Амьдралын таатай орчин бүрдсэн хот” гэх концепцыг сонгосон. Үүнийг иргэд, олон нийт сонгосон юм. Өнөөдрийн байдлаар хууль эрх зүйн өөрчлөлтүүд гарч 20 минутын хот гэсэн концепц нэмэгдсэн. Үүн дээр мөн олон нийтийн санал хүсэлт, орчин тойрон дахь асуудал бэрхшээлийг яаж шийдвэрлэх төлөвлөгөөтэй танилцаж, санал хүсэлтээ өгөх хэрэгтэй хэмээн уриалж байна.
