Ирэх оны улсын төсвөөс хавдрын эмнэлгийн 5.8 тэрбум төгрөгийн урсгал зардлыг хасжээ. Гэтэл хавдраар өвчлөгсдийн тоо жилээс жилд нэмэгдсээр байна. Тухайлбал, өмнө нь жилд 6500 орчим хүн хавдраар оношлогддог байсан бол 2023 онд 7244 болж нэмэгдсэн. Цаашид өвчлөл 2-3 дахин нэмэгдэх эрсдэлтэйг мэргэжилтнүүд сануулсаар байна. Түүнчлэн, хавдрын улмаас нас барагсдын тоо жилд 4000-аас огт буурахгүй байгаа юм. Энэ нь дөрвөн сая хүрэхгүй хүн амтай манай улсад өдөрт 12-13 хүн хорт хавдраар нас барж байна гэсэн үг.
Хавдраар өвчилсөн хүмүүсийн 72.5 хувь нь хожуу оношлогдож, үүний 60 хувь нь онош тогтоогдсоноос хойш нэг жил хүрэхгүй хугацаанд амьдраад нас барж байгааг мэргэжилтнүүд анхааруулдаг. Гэтэл Монгол Улс соёлын салбартаа 18 тэрбум төгрөгийн ваучер төсөвлөж чаддаг хэрнээ яагаад иргэдийнхээ эрүүл мэндээс мөнгө харамлаж байна вэ.
Хавдар хэнийг ч ялгалгүй хаалга тогшино
Хавдар судлалын үндэсний төвийг 1982 онд ЗХУ-ын буцалтгүй тусламжаар барьж байжээ. Тухайн үед Монгол Улс сая гаруй хүн амтай байснаас гадна хорт хавдраар өвчлөх эрсдэлт хүчин зүйлс харьцангуй бага байв. Харин өнөөдөр Монголын хүн ам 3.5 саяд хүрч хавдраар өвдөх хүмүүс ч хэдэн зуу дахин ихэслээ.
Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаясгалан “2025 оны ХСҮТ шинэ эмнэлгийн барилга дээр ямар ч мөнгө тавигдаагүй. Энэ эмнэлгийн барилгын зураг төслийг Бодь групп гүйцэтгэхээр болсон. Зураг төслийнх нь зардал болох 3 тэрбум төгрөгийг л төсөвт тусгасан. Жилдээ Монгол Улсад хавдраар 7444 өвчилж, 4556 гаруй хүн нас бардаг. Дахиад “хавдар 2” төслийг нэг жил хүлээлгэвэл 4000 монгол хүнээ үхүүлэхээр байна” гэдгийг тодотгоод, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд хүсэлт гаргахаар 24 гишүүн гарын үсгээ зураад байна.
Өнгөрсөн оны байдлаар ХСҮТ-өөр 150,000 гаруй хүнд үйлчилжээ. Хавдрын өвчлөл жилээс жилд нэмэгдэж, үйлчлүүлэгчийн тоо өсөж буй өнөөгийн нөхцөлд хуучин барилга багтаамж, чанар гээд олон зүйлээр асуудал дагуулж буй учраас шинэ байртай болгох тухай асуудал сүүлийн хэдэн жил эрчимтэй яригдаж байгаа ч бодитоор хийгдэж буй зүйл ховорхон байна. Гэтэл 2040 он гэхэд хорт хавдрын өвчлөл 108 хувиар, нас баралтын тоо хоёр дахин нэмэгдэх урьдчилсан судалгааны дүн бий аж.
Үхэл биднийг хүлээхгүй, зөв менежмент хэрэгтэй байна
“Хавдар 2” эмнэлгийн төсөл олон жил гацаж байна. Тодруулбал, 2021 оны арваннэгдүгээр сарын 17 -нд хавдрын эмнэлгийн зураг төслийг гаргахаар "Хот төлөвлөлтийн хүрээлэн ХХК"-тай 996 сая төгрөгийн гэрээ хийж, 476 сая төгрөгийг олгоод байсан. Гэвч уг компани стандартын дагуу хийвэл өртөг нэмэгдэж байна хэмээн анхны төсөвт өртөг дээрээ 2,9 тэрбум төгрөг нэмж авахыг шаардсан байна. Ийм учраас тус гэрээг цуцалж байв. Харин 2024 оны төсөвт шинэ эмнэлгийн барилгад 10 тэрбумыг тусгаж дэд бүтэц, зураг төслийг дуусгана гэж байжээ. Гэтэл шинэ он гарахад сар хүрэхгүй хугацаа үлдсэн энэ үед дэд бүтэц байтугай зураг төсөл ч бэлэн болоогүй байна. Өнгөрсөн есдүгээр сард ТЭЗҮ, зураг төслийн гурван тэрбумын тендер зарласан ч ямар ч компани шалгараагүй тул дахин аравдугаар сард тендер зарласан.
Энэ талаар Эрүүл мэндийн сайд Л.Мөнхсайхан "Бодь" групп тендерт шалгараад байгаа хэмээсэн. Хэдийгээр 2025 оны улсын төсөвт “Хавдар 2” төслийн урсгал зардлыг нэмсэн ч шинээр барилга барьж эмнэлэг ашиглалтад оруулах хугацаа 3-5 жил, нийт зардал 500 тэрбум. Бидэнд энэ асуудлыг хялбараар шийдэж болох гарц гаргалгаа байхгүй гэж үү. Хавдрын шинэ эмнэлгийг баригдах хүртэл өчнөөн хүний амьдрал дэнчин тавигдаж байна. Иймд цаг хугацаа алдалгүй шийдэж болох бидний мартсан барилга байгаа юм. Тодруулбал, 300 ортой хоёр блок бүхий IV эмнэлгийн эхний блок 2019 онд ашиглалтад орсон. Барилга баригдах үед хөрөнгө мөнгөний асуудал үүссэн учраас 2017 онд Хөгжлийн банкнаас 35 тэрбумын зээл авч байжээ. Заасан хугацаанд зээлээ бүрэн төлөөгүй учраас барьцаа барилгыг Хөгжлийн банкны мэдэлд авсан байна. Тус эмнэлгийн барилгыг 77 тэрбумаар дуудлага худалдаагаар зарах санал гаргаад байна. Төр засгаас зөв менежмент хийж монгол хүний халдашгүй, эрүүл аюулгүй байдалд анхаараасай.
