УИХ-ын хууль зүйн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар Монгол Улсын 2025 оны төсвийн тухай хууль, хамт өргөн мэдүүлсэн болон холбогдуулан боловсруулж баталсан хууль тогтоомжид бүхэлд нь тавьсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хоригийг хэлэлцэж эхэллээ. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, хариулт авч байна.

УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр: Ерөнхийлөгчийн хоригт хоёр газар Үндсэн хууль зөрчсөн гэж дурдсан байна. Үүнд Хууль зүйн байнгын хороо дүгнэлт хийх ёстой. Төсвийн тухай хууль дагаж мөрдөгдөөгүй байхад тодотгол хийх тогтоол баталсан. Энэ нь УИХ хууль дээдлэх зарчим зөрчсөн. Муйхарлаж зүтгэсээр байгаад төсвийг ямар ч өөрчлөлт оруулалгүй баталсан.

Ер нь төсөв бол хууль зүй, улс төрийн үр дагавартай байдаг. Засгийн бодлого унаж байна. Бодлого нь унаж байхад Засгийн газар ямар дүгнэлт өгч байгаа юм, УИХ ямар дүгнэлт өгч байгаа юм. УИХ-ын гишүүдэд буруу байхгүй. Засгийн газар үүгээр нь батална шүү гэж улс төрийн шийдвэр гаргаж байгаад л кноп даруулчихсан шүү дээ. Төсөв батлаад 14 хонож байна. УИХ-ын Тамгын газраас протоколыг нь авъя гээд 14 хоног өгөөгүй байгаа. Төсөвтөө тодотгол хийе гээд хэдэн дарга нар яриад шийдчихэж байгаа шүү дээ. Арга ядаад сошиал дээр бичиж байна.

УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг: Өнгөрсөн хугацаанд төрийн тэргүүн төсөв дээр есөн удаа хориг тавьж байсан байна. Энэ удаагийн хориг бол бидэнд энэ асуудлыг ярилцах боломж олгож байна. Төсөв дээр УИХ-ын гишүүд хангалттай ажилласан уу. Нэг хүний үгээр явж 52 саналыг 20 орчмыг л ажлын хэсэг гаргасан. Бусдыг нь УИХ-ын гишүүд гаргасан. Ажлын хэсэг муу ажилласнаас болоод ийм байдалд хүрч байна. Ажлын хэсэгт орсон гишүүд нь хоёрдугаар хэлэлцүүлгээс эхлээд улс төр хийгээд явж болохгүй. Хориг хүлээж аваад жижиг тойргийн эрх ашиг руу битгий явчихаасай гэж бодож байна. 126 Сангийн сайдтай болоод үр дүнгүй баахан юм тусгах гээд явах байх.

Төсвийн хоригийн хэлэлцүүлэг ямар үе шаттай явахыг УИХ-ын Тамгын газар маш тодорхой болгоод явмаар байна.

УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Д.Цогтбаатар: Хоригийг хүлээгээд авчихаар урд өмнө нь байгаагүй процесс үүснэ. Яагаад гэхээр өмнө нь ийм хориг огт хүлээж авч байгаагүй юм билээ. Тиймээс энэ 90-д байгаа заалтуудыг хэрэглэх шаардлага гарч байгаагүй гэсэн үг.

УИХ-ын тухай хуулийн 36 дүгээр зүйл дээр төсвийг зөвхөн Засгийн газар оруулж ирнэ гэж заасан. Гэтэл Засгийн газрын оролцоогүйгээр төсвийг бүхэлд нь зогсоочихсон байхад УИХ дангаараа аваад бүгдийг нь хэлэлцээд явахад эргээд асуудал гарч болзошгүй.

Гишүүд өргөн барьсан хуулийг хэлэлцэх эсэхийг нь хэлэлцээд явдаг. Гэтэл Төсвийн тухай хуулийг зөвхөн Засгийн газар оруулж ирээд УИХ батална гэж хуульд заасан. Төсөв онцгой хууль учраас хэлэлцэх, эсэх байдаггүй шууд хэлэлцээд явдаг. Энэ ердийн заалт тусгай хуульд үйлчлэх үү гэдэг асуулт гарч ирж байна. Надад лав хариулт байхгүй. Хоригийг хүлээгээд авчихаар Засгийн газрын оролцоогүй УИХ төсвийг бүхэлд нь хэлэлцэж болох нөхцөл үүсэх гээд байгаа юм.

ЕТГ-ын дарга Г.Занданшатар: Шинээр төсөв санаачилж байгаа биш, гурав, дөрөвдүгээр хэлэлцүүлэгт нь буцааж байна гэсэн үг. Тиймээс УИХ-ын дэгийн тухай хуулийн 90.8, 90.9-өөр хэлэлцээд Төсвийн тухай бүх заалт дээр Засгийн газар саналаа өгөх ёстой. Ингээд хэлэлцээд явах боломж байгаа гэж үзсэн.