Засгийн газрын ээлжит хуралдааны шийдвэрүүдийг танилцууллаа.
Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал: Засгийн газрын хуралдаанд Төрийн болон орон нутгийн өмчит компаниудын хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг, цаашдаа төрийн өмчит компаниудад хийх эрх зүйн реформын танилцуулгыг хийлээ. Ирэх долоо хоногт Төрийн өмчит компанийн хуулийг Засгийн газарт танилцуулахад бэлтгэж байна. Ингээд УИХ-д өргөн мэдүүлнэ. Төрийн болон орон нутгийн өмчит компаниуд зайлшгүй реформ хийх шаардлагатай. Нэг ёсондоо зарлага өндөр, захирлууд нь байнга урамшуулал авдаг, төсвөөс гадна хяналтгүй төсөвтэй төрийн өмчит компаниудад зохих арга хэмжээг авах ёстой. Иймд бид гурван агуулгад төвлөрч байгаа. Үүнд:
Нэгдүгээрт, санхүүгийн сахилга бат, хариуцлага
Хоёрдугаарт, ил тод, нээлттэй засаглал
Гуравдугаарт, эдийн засаг дахь төрийн оролцоо буюу төр хувийн хэвшилтэй өрсөлдөхгүй байх зарчмыг хангуулахын тулд эрх зүйн реформыг хийхээр зорьж байгаа.
Өнөөдрийг хүртэл санхүүгийн сахилга бат хариуцлагын хувьд улс төрийн хамаарал байсаар байна. Хяналтгүй төсөвтэй байна. Нээлттэй бус, засаглалын тодорхойгүй байдал нь зайлшгүй шийдвэрлэх ёстой асуудал болж хувирсан. Монгол Улсад Төрийн өмчийн хороонд тайлангаа ирүүлдэг төрийн өмчийн 99 толгой компани байгаа. Үүнд охин болон хараат компаниудыг нийлүүлээд үзвэл нийт 122 компани Төрийн өмчийн хороонд тайлангаа ирүүлдэг. Орон нутгийн өмчит компанийг тоолж чадахгүй хэмжээнд очсон.
ОУВС-гийн жишиг шалгуур үзүүлэлтүүдээр өр, төлбөр хөрөнгийн харьцаагаар төрийн өмчит компаниудыг үнэлэхэд нийт 99 компаниас 40 хувь нь эрсдэлтэй байна гэж үнэлэгдсэн. Мөн хөрөнгийн өгөөжийн эрсдэлээр үнэлэхэд 23 хувь нь дунд эрсдэлтэй, 20 хувь өндөр эрсдэлтэй гэж тогтоогдсон.
Төрийн өмчит компаниуд ногдол ашиг, татвар, хураамж хэлбэрээр улсын төсөвт 5.8 их наяд төгрөгийн орлого бүрдүүлдэг. Улсын төсөвтэй харьцуулахад 75 хувийн зардал гаргаж байна. Төрийн өмчит компаниуд зарлага маш өндөртэй буюу 16.9. их наяд төгрөг байна. Төсвөөс 70 тэрбумын татаас авдаг.
Үндэсний аудитын газраас ирүүлсэн дүгнэлтээс харахад хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй 158 арга хэмжээг 319.8 тэрбум төгрөгийг өнгөрсөн жилийн хугацаанд зарцуулсан байна. Жилийн хугацаанд алдагдалтай ажилласан 9 төрийн өмчит компани 971.9 сая төгрөгийн үр дүнгийн урамшууллыг удирдлагууддаа олгосон байдаг. Тэгэхээр дүрэм, журмаа барих, хууль, эрх зүйн хүрээнд ажиллахад нэлээдгүй сул байна. Засгийн газраас тооцоолоогүй зардлуудыг гаргадаг. Энэ нь компанийн засаглалд шууд нөлөөлдөг, үр ашигтай ажиллахад сөргөөр нөлөөлдөг гэдгийг Үндэсний аудитын газраас гаргасан. Тийм учраас бид хуулийн хүрээнд хэд хэдэн асуудлыг шийднэ. Дотоод хяналтын тогтолцоог бэхжүүлнэ. Төлөөлөн удирдах зөвлөлийг нээлттэй сонгон шалгаруулж, компанийн ашигт үйл ажиллагаатай холбоно. Мөн нийгмийн хариуцлагын төсөл, хөтөлбөрийг компани ашигтай ажиллах эсэхээс хамааруулж шийддэг байхгүй бол алдагдалтай ажилладаг компаниуд нийгмийн хариуцлагын ажлууд, үр дүнгийн урамшуулал хийдэг нь зохимжгүй байна. Түүнчлэн, цаашдаа таван жилийн хугацаанд төр ямар бизнес оролцох концепцоо хувийн хэвшилд танилцуулдаг байх ёстой.
Ил тод, нээлттэй засаглалыг бий болгох чиглэлээр аудитын судалгаанд 70 компанийг хамруулж үзэхэд 6 хуулийн этгээд компанийн засаглалын кодын хэсгийг үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлж байна. Орон нутгийн болон төрийн өмчит компаниудыг нэгтгээд 316 хуулийн этгээдийг авч үзсэн. Эдгээр хуулийн этгээдүүдэд огт мэдээллийг нээлттэй болгоогүй. Тиймээс Төсвийн хуулийг дагалдуулаад Төрийн өмчит компанийн хуульд цалин, хөлс, урамшуулал, тендер бүх мэдээллийг ил болгох үүргийг оногдуулсан.
