Дэлхийн банк болон Хот байгуулалт, Барилга, Орон сууцжуулалтын яамнаас хамтран “Монголын орон сууцжуулалтын ирээдүй-2025” форумыг зохион байгууллаа. Энэ үеэр Хот байгуулалт, барилга, орон сууцжуулалтын сайд Ж.Батсуурь “2028 он гэхэд 150 мянган орон сууц ашиглалтад оруулна. Үүний 60 мянгыг ипотекээр санхүүжүүлнэ. 50 хувийг орон нутагт барина. Шинэ стандарт, норм нормативт нийцсэн амины хашаа байшинг ипотект хамруулна” гэлээ.
Үүнтэй холбоотойгоор 2025 онд хэрэгжүүлэх орон сууцны хөтөлбөрийн талаар Хот байгуулалт, орон сууцжуулалтын яамны Орон сууцжуулалтын хэлтсийн дарга Э.Батболдтой ярилцлаа.
-2025 онд орон сууцжуулах хөтөлбөрийн хүрээнд ямар төслүүд хэрэгжүүлэх вэ?
-Засгийн газраас түрээсийн орон сууцны хөтөлбөр, амины орон сууцын ипотекийн зээл, нийтийн зориулалттай орон сууц гэсэн гурван хэлбэрээр орон сууцжуулах үйл ажиллагаа зохион байгуулна. Ялангуяа амины орон сууцаар иргэдийг орон сууцжуулах чиглэлд гол ач холбогдол өгч ажиллаж байгаа. Арилжааны банкнуудаас амины орон сууцад ипотекийн зээлийг өгөх зохицуулалт байдаг боловч амины орон сууц нь байгальд орчинд ээлтэй, үл хөдлөх хөрөнгө нь олон жилийн настай байх гэсэн хэд хэдэн асуудлуудыг хөндөөд зээл олголтын ажил удаашралтай явдаг байсан. Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд манай яамнаас технологи дамжуулах төвийг байгуулаад амины орон сууцыг хэрхэн мэргэжлийн түвшинд барьж болох вэ гэдэг мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгнө. Мөн барилгын норм стандарт, шаардлага хангасан загвар зургуудтай ирэх, зургийн дагуу барих компаниудыг бэлтгэх, түүнд нь хяналт тавих экспертүүдийг бэлдэх ажлыг зохион байгуулж байна. Түүнчлэн, амины орон сууцыг олон улсын жишигтэй нийцүүлээд үнэлэх “Best ger” гээд үнэлгээний аргачлал батлуулсан. Энэ нь эрчим хүчний зарцуулалт багатай, байгалийн гамшигт үзэгдлүүд болоход тэсэн гарах чанаруудыг хангах зохицуулалтыг баталсан. Дээрээс нь 2025 онд бид 1008 айл түрээсийн орон сууцыг гаргаж ирж байгаа. Энэ байрандаа гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд түр суурьшуулах ажлыг зохион байгуулаад, иргэдийг дахин төлөвлөлттэй холбоотой хохирог асуудлыг багасгах тал дээр анхаарч байгаа.
-Хотын төвөөр тэгэхээр ипотекийн зээл олгохгүй гэсэн үг үү?
-Ер нь бол хотын төвөөр ипотекийн зээл олгохгүй гэхээс илүүтэйгээр нийт ипотекийн зээлийнхээ санхүүгийн үүсвэрийг эвдэх шаардлагатай байна. Тиймээс Засгийн газраас баталсан “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд хөдөө рүү шилжин суурьшиж байгаа эрхүүддээ нийт санхүүжилтийнхээ эх үүсвэрийн 50-аас багагүй хувийг зарцуулна. Үлдсэн 50 хувийнхаа 50 хувийг нь Улаанбаатар хотын дэд төвүүд болох гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд яригдаж байгаа орон сууцуудад худалдан авалт хийх иргэддээ зориулна. Мэдээж хотын төвд үлдсэн хэсгээр нь ипотекийн зээл олгоно. Гэхдээ зээл авч байгаа иргэддээ тодорхой хэмжээний хязгаарлалтуудыг оруулж ирнэ. Хязгаарлалт гэдэг нь тэргүүн ээлжинд ипотекийн зээл олгох өрхүүдийг тодорхойлно. Үүнд, Ерөнхий сайдын 2025 оноос залуучуудын жил болгоно гэсэнтэй уялдуулан ипотекийн зээлийг анх удаа орон сууц авч байгаа залуу гэр бүлүүдэд санхүүжилтийг шийдээд, цаана нь эх үүсвэр үлдэх юм бол дараагийн байраа авч байгаа, байраа томруулах хүсэлтэй иргэд рүү чиглүүлэх бодлогын эрэмбүүдийг тодорхойллоо.
-Ирэх оноос ногоон төслүүдэд илүү анхаарна гээд байгаа. Ногоон төсөл гэдэгт яг юуг багтааж байна вэ?
-Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу гэр хорооллын бүсэд байгаа 200 мянган өрхийн 60 мянга орчим өрхийн одоо байгаа хашаанд нь эрчим хүчний хэмнэлттэй, байгаль орчинд ээлтэй амины орон сууцыг төлөвлөх боломжтой. Яагаад гэхээр нэгдүгээрт энэ нь дэд бүтцийн хувьд бүрэн шийдэлтэй. Хоёрдугаарт, агаар, хөрсний бохирдол ялгаруулаад байхгүй гэдгээрээ онцлогтой. Дээрээс нь энэ чиглэлийн бүтээгдэхүүнүүдийг хөгжүүлээд явах юм бол олон улсын байгууллагаас хөнгөлөлттэй зээл олгох боломж бидэнд бүрдээд байна гэсэн үг. Тэгэхээр дутагдалтай байгаа ипотекийн зээлийнхээ эх үүсвэрийг нөхөх үүднээс энэ төрлийн бүтээгдэхүүнүүдийг хөгжүүлээд, гаднын зах зээлээс ногоон эх үүсвэрүүдийг татаад, иргэддээ бид хөнгөлөлттэй амины орон сууцны ипотекийн зээлийг олгох тусдаа эх үүсвэр гаргана. Тэгвэл нийтийн зориулалттай орон сууц авах гээд байгаа иргэдтэй зэрэгцээд оочир, дараалал үүсээд байхгүйгээр тусдаа санхүүжилтийн бүтээгдэхүүнээрээ амины орон сууцны зээлийг авах нөхцөлийг бүрдүүлнэ.
-2025 онд хэчнээн төгрөгийн ипотекийн зээлийг олгох вэ?
-2025 онд 1.2 их наядыг санхүүжүүлэхээр төлөвлөж байгаа. Үүнд 12 мянган өрх хамрагдах боломжтой гэж харж байна. Бид жилд эхний ээлжид 1000 орчим амины орон сууцны бүтээгдэхүүнийг санхүүжүүлэхээр зорьж байна. Өмнө нь 2013 оноос эхлээд орон нутагт ипотекийн зээлийг олгосон. Энэ дүнгүүдийг нийтэд нь авч үзвэл 900 орчим зээл олгосон байгаа. Ингэхээр бид 2025 онд том амбийц тавьсан. Гол нь зээлийг шууд олгохоос илүү наана нь бид урьдчилж бэлдэх зүйлүүд маш олон байгаа. Тухайлбал, хэрвээ бид цаашдаа амины орон сууцын зээлийнхээ эрэлтийг нэмэгдүүлэх юм бол үүнийг дагаад бас амины орон сууцанд үнийн өсөлт үүсчих вий гэсэн эрсдэл байгаа. Иймд ногоон амины орон сууц барьдаг иргэн, ААН-үүдийг нэмэгдүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Одоогийн байдлаар энэ төрлийн үйлчилгээ явуулдаг 100 гаруй компаниуд байгаа.
-Амины орон сууцанд ипотекийн зээл олгодог болсноороо иргэдэд байр авахад тавигдах шалгуурууд нь багасаж байгаа юу?
-Амины орон сууц нь нийтийн зориулалттай орон сууцнаасаа үнийн хувьд л ялгаатай. Түүнээс биш зээлд тавих үндсэн шаардлага буюу орлого, өр орлогын харьцаа, урьдчилгаа төлбөр болон зээлийн хугацаанд бол ямар нэгэн өөрчлөлт оруулахгүй. Улаанбаатар хотын нийтийн зориулалттай орон сууцны дундаж үнэ 2024 оны гуравдугаар улирлын байдлаар 3 сая 900 мянга байна. Гэтэл амины орон сууц барьдаг компаниудын дундаж үнэ нь 2 сая 900 мянга байна. Бараг 30 хувиар бага байна шүү дээ. Тиймээс амины орон сууцыг хөгжүүлэх гээд байгаа асуудал нь нөгөө талдаа иргэнийхээ авах зээлийн хэмжээг 30 хувиар хэмнэх, иргэний сард төлөх хэмжээг өдий хэмжээний хөнгөлөлт үзүүлэх боломжийг бүрдүүлэх зорилготой.
