Өнгөрсөн парламентаар баталсан "Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан нөхцөлд хяналт шалгалт хийсэнтэй холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай” тогтоолын хэрэгжилт хангалтгүй байгаа. Иймээс 126 гишүүн бүрдсэн шинэ парламент “Улсын Их Хурлын 2024 оны 38 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангах талаар авах арга хэмжээний тухай” тогтоолыг хэлэлцэж баталлаа. Энэ үеэр гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.
УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаясгалан: Чанаргүй эм орж ирээд борлуулдгийг бүгдээрээ мэднэ дээ. Бүгдээрээ бие дээрээ туршсан. Энэ тухай ярьдаггүй, шийдэл гаргадаггүй. Яагаад гэвэл эмийн мафи Монголд үүссэн юм билээ. Мөн зайлшгүй хэрэгтэй хүнд өвчний дараа уудаг эмийг оруулж ирэх зөвшөөрөл байдаггүй. Манай эмч нар тэрийг бичиж өгдөг. Нөгөө эмүүд нь нууцаар орж ирээд гараас гар дамждаг. Хүнд хагалгааны дараа эмээ авч чаддаггүй. Үнэтэй, Монголд оруулж ирэх нь зөвшөөрөгдөөгүй учраас гадагшаа явахдаа тулж байна. Өөрт байгаа байшин, байраа барьцаалаад гадагшаа явж байгаа иргэдийн цуваа тасрахгүй байна. Үнэхээр шаардлагатай эмийг импортын эмийн жагсаалтад яагаад оруулж болдоггүй юм бэ. Энэ дээр мафи чинь жинхэнэ утгаараа ажиллаад байгаа юм биш үү. Хуурамч эм бол утгаа алдсан. Түүнчлэн, эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжийн худалдаанд мафи сүлжээ орсон. Хэдэн том эмнэлэгт ажиллаж байгаа эмч нар, эндээс тэтгэвэр авсан эмч нарын компаниуд л оруулж ирдэг. Түүнийг бас бүгдээрээ мэддэг ч дуугардаггүй. Монгол хүн эмч, лам хоёрын өмнөөс дуугардаггүй ийм зан байх шиг байна. Эдгээр зүйлүүд дээр ямар арга хэмжээ авах вэ?
УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн: Шаардлага өвчин намдаах, шинэ технологи дээр тулгуурласан шинэ эмүүд гэсэн бүртгэл байхгүй. Бүртгүүлэх гэж 6-12 сар хүлээдэг. Бүртгүүлчхээд лабораторид шинжлүүлдэг. Эмийн сонсгол хийж байхад энэ бүх процесс зориудаар эмийн зах зээл дээр бусдыг оруулахгүй байх хориг тавьдаг нутагшчихсан технологи. Тэгэхээр бидний батлах гэж тогтоол дээр ДЭМБ-ын зөвшөөрөгдсөн өндөр хөгжилтэй оронд хэрэглэхийг зөвшөөрсөн эмийг бид хялбаршуулсан аргаар Монгол Улсад шууд оруулах боломжийг бүрдүүлнэ. Нэг ёсондоо дахиж бүртгүүлэхгүй, лабораторид шалгуулахгүй оруулж ирэх боломжтой болгоно.
Гар дамжсан худалдаа бол ноцтой асуудал шүү. Бид аравдугаар сарын 1-нд хэрэгжих хуулиараа нэлээд хатуу зохицуулалтуудыг хийж байгаа. Жишээлбэл, эм болон эрүүл мэндийн нэмэлт бүтээгдэхүүнийг цахим сүлжээгээр сурталчлах боломжгүй болно. Хэрвээ сурталчилсан байх юм бол торгууль ногдуулж, хариуцлага тооцно. Харин жороор олгодоггүй эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүнүүдийг телевиз, радио, хэвлэл мэдээлэл, вебсайтаар сурталчилж болно. Өөр нэг чухал заалт бол идэвхжүүлэхийг хориглосон. Нэг ёсондоо эмч нар эм сурталчлахгүй.
УИХ-ын гишүүн М.Нарантуяа-Нара: Эмийн сүлжээ бизнес болсон. Байр болгоны доор эмийн сан байна. Эм ханган нийлүүлэхийн зөвшөөрлийг хэн гаргадаг вэ. Төр засгийн холбоо хамааралтай хүмүүс авдаг гэсэн хардлага иргэдийн дунд байдаг. Тусгай зөвшөөрөл олгодог эрх бүхий байгууллага өөрөө үнэхээр авлигал хээл хахуульгүй ажиллаж чадаж байгаа юу гэдэг дээр хариулт өгөөрэй гэж хүсэж байна.
Мөн цахим сүлжээгээр эм, эмийн бүтээгдэхүүн сурталчлахыг хориглоно. Харин телевизээр сурталчилж болно гэж байна. Тэгвэл телевизээр гарч буй 10 рекламын долоогоос найм нь эм, эмийн бүтээгдэхүүний зар сурталчилгаа байгаа. Тэгэхээр энэ чөлөөт өрсөлдөөнийг хязгаарлаж байгаа үйлдэл мөн шүү дээ. Аливаа зүйлийг хорьж болно. Гэхдээ ямар үр дагавар гарах вэ гэдэг чухал.
Манай монгол хамгийн хямдхан үйлчилгээ муутай эм орж ирдэг нь үнэн. Өнөөдөр ялангуяа үр хөндөлтийн эмээс болоод маш олон үр хөндөлтийн тухай асуудал хөвөрч байдаг байж магадгүй гэж боддог.
УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн: Жижиглэнгийн худалдаа эмийн сангууд булан бүрд бий болсон нь үнэн. Энэ бол том хуулийн зохицуулалт байсныг байхгүй болгосонтой холбоотой. Дээрээс нь эмийн борлуулалт нь ашигтай байгаа болохоор зах зээлийнхээ жамаараа олон эмийн сангууд ажиллаад байна. Шинэ хуульд эдгээр зохицуулалтууд орж байгаа. Өнөөдөр та бидний батлах хуульд нэг чухал зүйл орж байгаа. Тэр нь эмийн хяналтыг ард түмэнд олгож байгаа. Тухайлбал, гааль дээр бөөний үнээр авчирсан эмээ хайрцаг, ширхэг, ампулынх нь үнээр мэдээлнэ. Иргэн эмийн санд очиж эм авахдаа гар утсан дээрээ QR код уншуулаад, ямар үнэтэй эмийг жижиглэнгээр хэдээр авч байна вэ гэдгийг харах боломжийг олгож багаа. Энэ нь ард иргэд үнийн өсөлтийг хянах боломжийг олгож байгаа шилдэг арга гэж харж байгаа учраас яаралтай хийхийг үүрэг болгосон.
Олон нийтийн цахим сүлжээгээр эм, эмийн бүтээгдэхүүн сурталчлаад иргэн хүн хуулийн хариуцлага хүлээх эрх зүйн акт нь ойлгомжгүй. Та худлаа яриад эрүүл мэндийн бүтээгдэхүүн зарсан байдаг. Жишээ нь, эрүүл мэндийн нэмэлт бүтээгдэхүүн хорт хавдрыг эдгээж гэж яриад байгаа. Ямар ч нотолгоо, хариуцлага байхгүй. Тэгээд олон нийтийн сүлжээний нэг сул тал нь олон нийтэд хэн, юу таараагаад байгаа нь мэдэгдэхгүйгээр түгээдэг учраас бид хуулийн ажлын хэсэг дээр энэ болохгүй юм байна гэдгийг сануулсан. Тухайлбал, фэйсбүүк групп дээр би энэ эмийг уугаад зүгээр болсон. Та уугаарай гээд санал болгодог. Хавдар чинь дотроо олон янз байна. Нэг төрлийн хавдар бүрд эмчилгээ нь өөр. Манайхан хүнд тус болох гэж байгаа гээд хор болдог. Тийм учраас эрүүл мэндийн бизнес бол ашиг олдог бизнес биш. Тийм учраас иргэд минь тун анхаарал, сэрэмжтэй байгаарай. Ийм бизнесийг Монгол Улс зөвшөөрч болохгүй. Хяналт зохицуулалттай байх ёстой.
