Нийслэл | 4 мин уншина

Үе, үеийн Нийслэлийн Засаг дарга нарын нураасан түүх, архитектурын дурсгалт барилгуудыг нэрлэв

Үе, үеийн Нийслэлийн Засаг дарга нарын нураасан түүх, архитектурын дурсгалт барилгуудыг нэрлэв
Нийтэлсэн 2024 оны 8 сарын 24
Улаанбаатар хотод сүүлийн 10 жилд нийслэлийн ямар Засаг даргын үед түүх, архитектурын онцлох дурсгалт барилгуудыг буулгаж, нураасныг судлаач Г.Очбаяр нэрлэжээ.
Тэрээр манай сайтад өгсөн ярилцлагадаа  "Бага-Тойруу, Их-Тойруу бол түүх соёлын онцгой бүс учраас үүнийг хамгаалах үйл ажиллагаа хийх ёстой газрууд. Энд Монгол Улсын түүхэн хүмүүс амьдарч байсан. Мөн 1911, 1921, 1990 оны хувьсгал болсон. Энд Монголын үе үеийн зохиогчид, соён гэгээрүүлэгчид бүгд ажиллаж, амьдарч байсан түүхэн газар. Түүх, соёлынхоо төвийг устгаж байгаа нь харамсалтай. 
Аль ч Засаг дарга, Соёлын сайд гарч ирээд Улаанбаатар хотын түүхийнх нь 200 жилийн төв болсон Бага-Тойруу, Их-Тойрууг "Энэ бол соёлын онцгой бүс юм” гээд хамгаалалтад авахгүй байна. Ийм зүйлийг бид хиймээр байгаа. Хүннү, Сяньби, Нирун, Жужан, Кидан, Түрэг, Уйгарын үеийн ялангуяа археологийн үеийн дурсгалуудаа бид онцгой анхаарах шаардлагатай. Тэрнээс гадна орчин үеийн хот суурин газруудад бий болсон, бий болж байгаа тэр түүхэн газруудыг, дотор нь байгаа архитектурын түүхэн дурсгалуудыг бид хамгаалж үлдэх шаардлагатай"-г онцолсон.
Ингээд ямар Засаг даргын үед ямар түүхэн барилгуудыг нураасныг танилцуулъя.
НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА ГОМБОСҮРЭНГИЙН МӨНХБАЯРЫН ҮЕД:
  • Зүүн хүрээний нууц бүлгэм байрлаж байсан хоёр давхар модон байшин – Энэхүү түүхэн дурсгалт барилгыг 2011 оны долоодугаар сарын 13-нд буулгасан. Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэр, хуучин Лениний музейн ард байсан 1907 онд баригдаж, 1918-1920 онд С.Данзан, Д.Сүхбаатар тэргүүтэй нууц бүлгэмийн гишүүд үйл ажиллагаа явуулж байсан түүхэн дурсгалт барилгыг Засгийн газрын 2008 оны 175 дугаар тогтоолоор нийслэлийн хамгаалалтад, НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2007 оны 197 дугаар тогтоол, Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 357 дугаар захирамжаар дүүргийн хамгаалалтад авсан байхад буулгаж устгасан.
НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА ЭРДЭНИЙН БАТ-ҮҮЛИЙН ҮЕД:
  • Хан-Уулын цагаан хаалга – 2012 онд буулгасан уг дурсгалыг 1957 онд Монголын анхны архитектор Б.Чимидийн зураг төслөөр барьсан. Уг барилгыг Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 357 дугаар захирамжаар дүүргийн хамгаалалтад авсан байх үед буулгасан.
  • Нисэхийн цагаан хаалга – 2012 онд буулгасан тус дурсгалыг 1957 онд Монголын анхны архитектор Б.Чимидийн зураг төслөөр барьсан. Энэхүү барилгыг Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 357 дугаар захирамжаар дүүргийн хамгаалалтад авсан байх үед буулгасан.
  • Хүүхдийн номын ордон буюу “Муурын байшин” – 2012 онд Зориг сангийн зүүн талд байсан маш гоёмсог барилгыг буулгаж, дээр нь Худалдаа хөгжлийн банкны барилга баригдсан юм. Мөн тус барилгын хашаанд байсан Х.Чойбалсангийн амьдарч байсан жижиг байшинг хамт буулгаж устгасан. 1930-аад оны үед баригдсан уг барилгад Болгарын Элчин сайдын яам байрлаж байгаад дараа нь Хүүхдийн номын ордон байрлаж байв.
  • Ахмадын холбооны барилга – 2014 онд буулгасан уг түүхэн дурсгалт барилга 1926 онд баригдаж, 1926 оноос 1930-аад оны дунд хүртэл Улаанбаатар хотын захиргаа байрлаж байв. Мөн энэ барилгад Монголын анхны кино үйлдвэр байгуулагдаж, Цогт тайж киноны зураг авалтыг хийж байсан бөгөөд монголын нэрт удирдаач, хөгжмийн зохиолч, хөгжимчин Ж.Чулуун тэргүүтэй урлаг, соёлын одууд ажиллаж байсан.
НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА САЙНБУЯНГИЙН АМАРСАЙХАНЫ ҮЕД:
  • Ерөнхий сайд Пэлжидийн Гэндэний амьдарч байсан байшин – 2019 оны аравдугаар сарын 7-нд Монгол Улсын найм дахь Ерөнхий сайд П.Гэндэний амьдарч байсан хоёр давхар барилгыг буулгасан юм. 1930 онд баригдсан тус барилгад Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн дурсгалын музей байрлаж байсан бөгөөд уг түүхэн дурсгалт барилгыг Засгийн газрын 2008, оны 175 дугаар тогтоолоор Нийслэлийн хамгаалалтад, НИТХ-ын 2007 оны 197 дугаар тогтоол, Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 357 дугаар захирамжаар дүүргийн хамгаалалтад бүртгэн авсан байхад түү зээ хүү буулгасан.
  • Анхны европ хийцийн хоёр давхар барилга – 2019 оны аравдугаар сарын 15-нд Баянзүрх дүүргийн тавдугаар хороонд байрлалтай Улаанбаатар хотын анхны европ хийцийн хоёр давхар барилгыг буулгаж устгасан. 1865 онд баригдсан уг түүхэн дурсгалт барилгыг Засгийн газрын 2008, оны 175 дугаар тогтоолоор Нийслэлийн хамгаалалтад, НИТХ-ын 2007 оны 197 дугаар тогтоол, Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 357 дугаар захирамжаар дүүргийн хамгаалалтад бүртгэн авсан байхад буулгаж нураасан. Бид хариуцах хүмүүсийг нь шахаж, цагдаа шүүхэд өг гээд өгүүлсэн. Гэтэл прокуророос “Энэ бол соёлын өв биш байна гэсэн” дүгнэлт гаргасан.
  • Байгалийн түүхийн музейн барилга – 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 6-нд буулгасан тус неоклассик барилга нь Монголын орчин үеийн хот байгуулалтын түүхийн ой санамж болсон барилга байсан төдийгүй Бага тойруу дахь неоклассик барилгуудтай нэг ансамбль болж байв. Монголын анхны архитектор Б.Чимидийн зураг төслөөр барьсан уг барилгыг 2015 онд соёлын өвд “архитектурын дурсгал”-аар бүртгэн аваад байсан боловч улс төрийн шийдвэрээр буулгаж устгасан юм. Монгол Улсын Ерөнхий сайд нь бүр буулгана гэж байгаад буулгасан барилга. Төрийн эрх бүхий байгууллагаас “Энэ барилга бол соёлын өв биш байсан” гэдэг хэвлэлийн хурал хийсэн. Гэтэл би бол тэр барилгыг соёлын өвд бүртгэж авсан хүн. Сүүлд 2022 оны Монгол Улсын хэмжээнд болсон улсын тооллогын дэвтэр дээр “Байгалийн түүхийн музейн барилга” гээд ороод ирсэн. Тэгэхээр соёлын өвд байсан нь үнэн. Энэ нь бид Соёлын өвийг хамгаалах хуулийнхаа дээгүүр хэн нэгэн улс төрч алхаж болдог юм байна гэдгийг харуулсан маш том баримт болсон.
НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА ДОЛГОРСҮРЭНГИЙН СУМЪЯАБАЗАРЫН ҮЕД:
  • Санхүү, эдийн засгийн их сургуулийн хичээлийн төв байр – 2023 оны есдүгээр сарын 8-нд буулгасан энэхүү неоклассик барилгыг 1956 онд Монголын анхны архитектор Б.Чимидийн зураг төслөөр барьжээ. Неоклассик загвартай, үндэсний хээ чимэглэлтэй уг барилга нь монголын орчин үеийн хот байгуулалтын түүхийн нэгэн ой санамж байв.
Г.Хэрлэн нь МУИС-ийг сэтгүүлч мэргэжлээр төгссөн. 2024 оны наймдугаар сараас iToim.mn сайтад ажиллаж байна.
Онцлох мэдээ
Сүүлд нэмэгдсэн