Өнгөрсөн долдугаар сард 461 дүгээр ангид хоригдож байгаад, биеийн байдлаас шалтгаалж III эмнэлэгт хүргэгдээд, эмчлүүлж байхдаа 21 настай залуу нас барсан хэрэг олон нийтийг цочирдуулсан. Харин амиа алдсан залуугийн өмнө ямар гэмт хэрэг зөрчилд холбогдож байсан мэдээллийг ЦЕГ-аас мэдээлсэн. Тэгвэл амь хохирогчийн нэр хүндэд халдаж, нийтэд түүний талаарх мэдээллийг зарласанд нь дургүйцэж, Цагдаагийн Ерөнхий газрын албан тушаалтнуудыг уулчлалт гуйхыг шаардан Т.Золбаяр гэх залуу Сүхбаатарын талбайд суулт зарлаад байгаа юм. Т.Золбаяр долдугаар сарын 25-ны өдрөөс өнөөдрийг хүртэл 21 дэх өдрөө суулт зарлаж байна.

Ингээд Т.Золбаяртай цөөн хором ярилцлаа.

-Юуны түрүүнд та өөрийгөө товчхон танилцуулаач. Амиа алдсан залуутай ямар нэгэн холбоо хамааралтай хүн үү?

-Намайг Тулгаагийн Золбаяр гэдэг. Хүний эрхийн асуудал дээр иргэн хүний хувиар дуу хоолойгоо хүргэж, дуугарахыг хичээдэг. Талийгаач залуутай ямар нэгэн хамааралгүй. 2021 онд Төв талбай дээр өөр дээрээ шатахуун асгаж нас барсан залуугийн хувийн мэдээллийг ЦЕГ-аас мөн дэлгэж байсан. Тэр үед би иргэнийхээ эрхийг хамгаалаач гэж дуугарч л явлаа. Мөн Баянзүрх дүүргийн эмнэлгийн гадаа эмнэлгийн үйлчилгээ авч чадалгүй нас барсан хүнийг арван хоног архи уусан гэх мэтээрэмнэлгийн байгууллага нь өөрсдийгөө хаацайлж, тухайн хүний мэдээллийг дэлгэсэн асуудлуудыг шүүмжилж тухайн үедээ хэвлэлийн бага хурал хийж байсан.

-Та ямар мэргэжилтэй, юу хийдэг хүн бэ?

-Би Оюу толгой компанид ажилладаг байсан. Тэр үед нүүрсний том машинууд, нүүрсний хулгайн асуудлыг Оюу толгойн хяналт тавьдаг замын хяналт дээр нь ажиллаж байгаад хууль бусаар ажлаасаа халагдсан. Дэлгэрүүлж яривал, Оюу толгой компани нүүрсний зам дээр хяналт тавьдаг. Түүгээр цагдаа нар нүүрсний машиныг хууль бусаар явуулж байсан. Улмаар намайг шалтгаангүйгээр ажлаас чөлөөлсөн. Ер нь цагдаагийн байгууллагын буруутай үйл ажиллагааны хохирогч л болсон гэсэн үг. Энэ талаар ч би 2019 онд хэвлэлийн бага хурал хийж байсан. Цагаан хад орчмын цагдаагийн байгууллагын ажилтнууд зохиомлоор оочер дараалал үүсгэж, цагдаа нар мөнгө төгрөг авдаг схем үүссэн байсан. Түүнийг нь шүүмжилснээсээ болж би ажилгүй болсон.

-Суулт зарлаж эхэлснээс хойш ямар үр дүнд хүрэв. Цагдаагийн байгууллага эсвэл амиа алдсан залуугийн ар гэрээс тантай холбогдсон уу?

-Би долдугаар сарын 25-нд талбай дээр ирсэн. Тухайн өдөр ар гэрийнхэн нь ирээд талбай дээр зул өргөсөн. Тэгэхэд би гэрийнхэнд нь өмгөөлөгч, хууль зүйн зөвлөгөө өгдөг хүмүүстэй хамтарч ажиллаарай гэдгийг хэлсэн. Төрийн байгууллагын хүмүүстэй харилцахдаа заавал видео, аудио хийж, ямар нэгэн хэлбэрээр баримтжуулж байгаарай гэдгийг хэлсэн. Түүнээс өөрөөр утасны дугаар, цахим хаяг солилцох ч юм уу ямар нэгэн маягаар холбогдоогүй. Гэвч би өөрийнхөө талаар хэлсэн. Болсон хэрэг надад ч маш хүнд тусаж байгаа. Энэ асуудлыг хуулийн дагуу шийдэх хүртэл нь тайван замаар үзэл бодлоо илэрхийлнэ. Энэ асуудлыг мартуулахгүй, олны анхаарлын төвд байлгана гэдгийг ар гэрийнхэнд нь хэлсэн. Нэг сарын дотор энэ хэргийг шалгаж, олон нийтэд мэдээлэх ёстой ч 14 хоног өнгөрчхөөд байхад задлан шинжилгээний хариуг цагдаагийн байгууллага мэдээлсэнгүй. Үүнийг зүгээр хууль зөрчсөн асуудал биш, хуулийг уландаа гишгэж байна л гэж ойлгож байна. Ямар албан тушаалтны заавраар хүүгийн мэдээллийг дэлгэж, нэр төрд нь халдав. Энэ бол маш хүнлэг бус байна. хуулийн ёсны дээр хүний ёс гэдэг зүйл байх ёстой. Нас барсан хүний хувийн мэдээллийг дэлгэдэг, хулгайч зэргээр зарлах юм бол нас барсан хүний шарил дээр “энэ хүн ийм ийм хэрэгт холбогдож байсан” гээд бичих ёстой гээл хууль баталчих.

Ер нь нас барсан хүний хувийн мэдээллийг дэлгэдэг жишиг тогтчихлоо шүү дээ. Хүний хувийн мэдээлэл, эмзэг мэдээллээр нь хэн ч биш байсан мэтээр нийгэмд ойлгуулж байна. Биеийг нь үгүй хийснийхээ дараа нэр төрийг нь "алж" байна шүү дээ. Ийм зүйлийг би иргэн хүний хувьд тэвчиж чадахгүй.

-Та суултаа ямар байдлаар зарлаж байгаа вэ, талбай дээр хонож байна уу?

-Одоо би 21 дэх өдрөө сууж байна. Өдөр болгон 10-18 цагийн хооронд ирж суудаг. Долдугаар сарын 24-ны өдөр амиа алдсан талаар эгч цагдаагийн ерөнхий газрын гадаа мэдээлэл хийсэн. Миний хувьд тэр залууг цагдаагийн байгууллагаас болоод амиа алдсан л гэж бодож байна. Цагдаагийн байгууллага энэ асуудалд уучлалт гуйх хэрэгтэй.

-Энэ олон хоног сууж байгаагийн гол зорилго юу вэ?

-Энэ асуудлыг УИХ-ын гишүүд, хууль хяналтын байгууллагынхан яаралтай тогтоо. Ямар учраас, хэний зөвшөөрлөөр хувийн мэдээллийг нь дэлгэсэн юм бэ. Энэ асуулалд цагдаагийн байгууллага албан ёсоор уучлал гуй. Хоёрт, цагдаагийн байгууллага ялзарсан байгааг харуулж байна. Тийм учраас УИХ-ын нээлттэй сонсгол явуулаач ээ. Манай цагдаагийн байгууллага бол ард иргэдийн төлөө ажиллаж байх ёстой хүмүүс. Харамсалтай нь, үүнийгээ ухамсарлахгүй байна. Дарга нарыг л хамгаалах ухагдахуунтай болчихсон байна.

Сүхбаатарын талбай дээр үзэл бодлоо илэрхийлж, жагсаж, суулт хийж байгаа хүн л байвал түүнд бүх анхаарлаа хандуулж байна. Цагдаа нар бол дарга нарын өөдөөс хэн дуугарах гэж байна түүнийг айлгаад л байж байдаг юм байна. Намайг энд ирээд 5 минут ч болоогүй байхад энгийн хувцастай цагдаагийн алба хаагч ирээд жагсаал цуглааны зөвшөөрөл нэхсэн. Хуулиар баталгаажсан, тайван замаар жагсаал, цуглаан хийж байгаа тохиолдолд зөвшөөрөл авдаггүй. Хоёр ба түүнээс дээш хүн байж жагсаал цуглааны томьёололд хамаардаг юм аа. Нэг хүн байгаа тохиолдолд жагсаал ч биш цуглаан ч биш. Нэг хүн жагсана гэж байхгүй шүү дээ.

-Энэ үнэхээр олныг эмзэглүүлсэн хэрэг мөн. Та ямар үр дүнд хүрэх гэж энд сууж эхлэв?

-Би эрэгтэй дүүтэй. Миний дүү 19 настай. Амиа алдсан хүүгийн зургийг харахаар дүүгээс минь ялгаагүй санагдаад байдаг юм. 21 настай, бие нь сунайгаад өндөр болчихсон болохоос сэтгэл нь, харц нь хүүхдээрээ байсан нь мэдээж шүү дээ. Арай л харамсалтай, харгис байна. Хүн ёс гэж байна шүү дээ. Яагаад айлын нэг нялх хүүхдийг наймын наймуулаа нийлж зодсон юм бэ. Хууль хэнд үйлчлээд байгаа юм бэ. Энэ хэрэгт УИХ-ын нээлттэй сонсголыг явуулах, Цагдаагийн байгууллагын удирдлага, бүрэлдэхүүнээрээ уучлалт гуйж, буруутай этгээдэд хариуцлага тооц гэдэг үндсэн шаардлагыг тавьж байна.

Энэ хэргийг мартагнуулах гээд л байна. Бид мартахгүй, харин ч илүү тууштай анхаарах ёстой. Хүний нялх үр, 21 настай хүүхэд бол нялх шүү дээ. Дөнгөж л амьдралд хөл тавьж, төлөвшиж эхэлж байгаа. Ийм хүүхдийг цагдаа нар наймуулаа нийлээд зодож байгаад, алчихдаг юм байна. Үнэхээр харамсалтай байна. Би удаан энд суусан ч харамсахгүй. Яагаад гэвэл энэ зүйлийн төлөө өөрийнхөө чадах хэмжээнд дуугарсан. Нийгэм сэрээч ээ, бүгдээрээ тайван замаар дуу хоолойгоо хүргэе. Бид татвар төлж байгаа. Дээр сууж байгаа хүмүүс бидний төлөө ажиллах үүрэгтэй.