УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийж байна. Ингэхдээ УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооноос оруулж ирсэн зарчмын зөрүүтэй саналын томъёоллоор гишүүдээр санал хураалгасан. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдоржийн асуултад хариуллаа.
УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Төрийн өмчийн томоохон компаниуд дээр гарч байгаа хулгай зэлгий бол хөрөнгө мөнгөөр дэмжиж, УИХ-ын гишүүнийг парламентад гаргачихаад дараа нь өөрөө төрийн өмчит компани дээр очиж хулгай хийдэг цүнх баригч нартай холбоотой. Гэтэл төрийн өмчит компанийг шилэн ил тод болгох концепцыгЗасгийн газар оруулж ирсэнгүй. Уул уурхайн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг төрийн өмчит компанийг ард иргэдийн хяналтад оруулахын тулд төлөөллийг нь стратегийн төрийн өмчит компанид оруулах нь зөв зүйл. Тийм учраас миний санаачлан өргөн барьсан “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 20 хувийг Монголын ард түмэнд үнэгүй эзэмшүүлэх, 20 хувийг НДШ төлдөг ажилтан албан хаагчидтай үндэсний компанид тодорхой хувиар борлуулж эзэмшүүлэх тогтоолын төслийг хамтад нь хэлэлцэх ёстой.
Тогтоолын төсөлд заасны дагуу Компанийн тухай хуулиар 36-аас дээш хувь байх юм бол тухайн төрийн өмчит компанид ард иргэд төлөөллөө оруулах юм. Иргэдийн төлөөллийг оруулж байж, хариуцлагатай хүмүүсийг ажиллуулж байж, төрийн өмчит компани олон нийтийнх болно. Баялгийн сангийн тухай хуулиар Хуримтлалын сан зэрэг гурван санг яам, Тамгын газраас удирдлагыг сонгох асуудал ахиад орж ирж байгаа. Энэ нь дахиад цүнх баригч томилогдоно гэсэн үг. Ард иргэдийн хяналтад төрийн өмчит компани очихгүй, хувьцаа тараагдахгүй гэсэн үг. Энэ хуулийг хэлэлцэхдээ иргэдэд хяналт очих, тогтоолын төслийг хамтатган хэлэлцэх ёстой гэсэн шаардлага тавьж байна.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Баялгийн сангийн тухай хуулийн төслийг дэмжиж өгнө гэдэгт итгэж байна. Б.Пүрэвдорж гишүүний зарим нэг зүйлтэй санал нэг байна. Гэхдээ яг ингэж ярьж байгаад стратегийн ордуудыг авсан шүү. 2006 онд УИХ-аар ороод стратегийн ордын жагсаалтад байсан төслүүдийг стратегийн орд биш гэж лоббидож гаргасан. Удахгүй сонсголоор ил болно. Ж.Ганбаатар сайд энэ таоаар нарийн мэдээлэлтэй байгаа. Үүн дээр УИХ-ын гишүүд янз бүрийн лобби хийж байгаа хүмүүсийн ятгалганд автахгүй байхыг чин сэтгэлээсээ хүсч байна. Стратегийн ордуудын дийлэнх нь байхгүй, хуваагаад нөөцийг нь багасгаад гаргачихсан. Эсвэл УИХ-ыг лоббидоод, Цэцтэй нь авлигал төлж байгаад гаргаад авчихсан байгаа. Тийм учраас стратегийн ордтой холбоотой энэ зохицуулалт дээр хатуу байх ёстой. Уул уурхайн салбар хөгжсөн аль ч улс тийм л байгаа. Норвеги, Чили тийм л байгаа, ялгаатай зүйл хийх гээд байгаа юм биш.
Хоёрдугаарт, үүсмэл ордтой холбоотой асуудлыг П.Цагаанаас эхлээд хог хаягдал гээд байгаа. Үгүй шүү. Энэ олб страегийн ордтой яг адилхан баялаг. Оюутолгойн орд дээр ч бий болно.
Стратегийн ордыг хувь хүнд өгөх юм бол ил тод болно гээд байгаа, үгүй. Ачит эхийн ард Ц.Элэгдорж байгаа. Цагалбар гээд дансанд Ачит эх 13 сая ам.доллар шилжүүлсэн. Энэ ил тод байдал юм уу. Эсвэл үүийг хог гээд гаргаж аваад үүсмэл орд болгоод явж байгаа нь ил тод байдал юм уу. Эсвэл Эрдэнэт саалийн үнээ шиг хөгшрөөд үхэх гэж байна гэж авчихаад 600 тэрбум өнөөдөр хоёр их наяд төгрөг болоод байгаа нь ил тод байдал юм уу. Ц.Элбэгдорж одоо "миний үгийн алдаа байдаа" гээд байгаа. Ийм том стратегийн ордыг төрийн тэргүүн хүн үгийн алдаа гаргаж болдог юм.
Стратегийн ордыг хуулиар дамжуулж хулгайлдагийг асуудал хуулиар эцэслэгдэх ёстой. Стратегийн ордыг луйвардаж авсан хэдэн компаниуд энэ хуультай холбоотойгоор янз бүрийн ойлголт төрүүлэхээ болих хэрэгтэй. П.Цагаан, МАК компани болих хэрэгтэй. Хуримтлалын сан руу 34 хувь шилжих эрхийг нь өгчих. Хэрвээ энэ дээр янз бүрийн асуудал гарах юм бол стратегийн ордуудыг буцааж авах, гарахад хэн яаж оролцсон бэ гэдгийг Авлига дээр ярих асуудал байж болохоор байгаа шүү. Одоо хангалттай. Аятайхан байчих, яасан их мөнгөтэй юм. П.Цагаан дээр очихоор ил тод болчих гээд байгаа юм уу. Би энэ дээр огт нам ярихгүй байгаа. Би хэзээ ч нам ярьж байгаагүй. Би авлига байгаа бол авлигынхаа асуудлыг шийдье гэж байгаа.
Үндэсний баялгийн сангийн тухай хууль гэж 30-аад жил ярилаа.Үндсэн шийдэл дээрээ очих гэж байна. Үүсмэл орд бол баялаг, хог гэж ард түмнийг тархийг угаадгаа болих хэргтэй шүү.
