Ц.Нямдорж, Д.Дорлигжав нар ээлжлэн ХЗДХ-ийн сайдаар ажиллаж байх хугацаанд Монголын хууль, хүчний байгууллагуудыг дан Увс аймгаас гаралтай хүмүүс удирдаж байлаа. Тэр үеэс хуулийн салбарт мерит зарчим алдагдаж, "лифт"-ний томилгоо гаарсан. Нутаг нэгтэй сайд нар бараг л хаан байсан цаг саяхан бөгөөд тэд шударга бусын хонгилын схемийг анхлан зурсан авторууд нь гэж зарим хүн ярина. Мөн тэднээс илүү эрх мэдэлтэй, хүчтэй явсан экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, Х.Баттулга нар энэ схемийг улам төгөлдөршүүлж, хэлмэгдүүлэлтийн машин болтол нь хөгжүүлсэн гэж хуулийнхан өөрсдөө ч ярьдаг. Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг өөрийгөө хонгилоор хамгийн олон жил чирүүлсэн гэж ярьдаг. Тиймдээ ч тэрээр шударга бусын хонгил гэх үгийг анх хэрэглээнд нэвтрүүлсэн нэгэн. Н.Алтанхуяг шударга бусын хонгилын схем хэрхэн зурагдаж, яаж ажилладаг талаар бичсэн номондоо эрх мэдлийг атгасан тэрхүү хүний хууль хүчний байгууллагад хийсэн шүүх, прокурор, цагдаа, АТГ-ын том томилгоонууд хонгилын фундамент нь болж ирсэн талаар өгүүлсэн байдаг.
Тэгвэл өнөөдөр дандаа Хэнтий аймгийн угшилтай, тэндээс ажлын гараагаа эхэлсэн хүмүүс Монголын хууль хүчний байгууллагуудад удирдлагаар томилогдож, "Хэнтийн" гэх шинэ хонгил үүсэх хэмжээнд хүрчээ.
Тухайлбал, сүүлийн хоёр жилд Улсын дээд шүүхэд томилогдсон дөрвөн шүүгчийн хоёр нь Хэнтий аймгийн гаралтай байв. УДШ-ийн шүүгчээр 2022 онд томилогдсон М.Пүрэвсүрэн Хэнтий аймагт хүүхэд насаа өнгөрүүлж, Хэнтий аймагт 10 жилээ төгссөн нэгэн бол 2023 онд шүүгчээр томилогдсон Н.Батзориг нь Хэнтийд төрж, аймгаасаа ажлын гараагаа эхэлсэн намтартай.
Анзаарвал гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд ардчилсан институтын нэг чухал тулгуур болох шүүх засаглал руугаа илт довтолж, дайрах болсон. Үүнээс болж цалин багатай, ачаалал ихтэйн дээр, нэр хүндгүй, шударгаар хөдөлмөрлөөд ч нийтээрээ авлигач, хулгайчийн гар хөл гэж цоллуулах болсон тул шүүгчээр ажиллах хүн олдохоо байжээ. Магадгүй хуульч бүр хүрч болох карьенынх нь дээд оргил гэдэг утгаар Дээд шүүхийн шүүгч болохыг хүсдэг байх. Гэтэл Дээд шүүхэд дунджаар хоёр жилд нэг орон тоо гардаг бөгөөд нэг орон тоон дээр дээд тал нь хоёр хүн л өрсөлддөг болсон аж. Улмаар хүний нөөцгүй болсон Дээд шүүх нөөцөөсөө сонгон шалгаруулалтад хангалттай оноо авч чадаагүй шүүгч нарыг томилохоос өөр сонголтгүй болсон. Энэ завсраар Хэнтийн гаралтай хоёр ч шүүгч Дээд шүүхэд томилогджээ.
Хууль хүчний байгууллагын удирдлагаар ажиллаж байгаа Хэнтийн угшилтай дарга нарын цуваа цааш урт үргэлжилнэ. Шүүгчийг албан тушаалаас нь түдгэлзүүлэх, огцруулах болон сахилгын бусад шийтгэл ногдуулах чиг үүрэг бүхий Шүүхийн сахилгын хорооны гишүүн Ц.Давхарбаяр Хэнтийн аймагт 10 жилээ дүүргэж, Хэнтий аймгаас шүүхийн карьераа эхэлсэн нэгэн байна.
Монголын төрд хамгийн гүн шигдэж, өнгөрсөн 30 жилийн бүх алдаа завхралын уг үндэс болсон авлига, албан тушаалын хэргийг таслан зогсоож, Ерөнхий сайдын авлигын эсрэг тэмцлийн жинхэнэ илд нь болсон АТГ-ын дарга З.Дашдаваа мөн л Хэнтий аймгийн цагдаагийн байгууллагаас ажлын гараагаа эхэлж байлаа.
Эндээс хамгийн их анхаарал татаж байгаа нь өнөөдөр Монголын хууль хүчний байгууллагууд дунд цагдаагийн байгууллагад Хэнтийн удирдлагын сүлжээ хамгийн өргөн тархсан байгаа явдал юм. ЦЕГ-ыг даргаар ажиллаж байсан Хэнтийн угшилтай Ж.Болдыг Хэнтийн цагдаад найман жил ажиллаж байсан Т.Сүхболдоор сэлгэсэн. ЦЕГ-ын гурван дэд даргын хоёр нь буюу П.Оростогоо, О.Ганбат нар нь Хэнтийн гаралтай, Хэнтий аймгийн цагдаагийн газрын даргаар ажиллаж байсан хүмүүс байна.
Одоогоос 20 жилийн өмнөх шиг хууль хүчний байгууллагын удирдлагын томилгоонд мерит зарчим бус эрх барьж байгаа "том дарга" нарын төрсөн нутаг, "Хэнтийнх" гэдэг давуу байдал үйлчилж байна уу гэх хардалт хэнд ч төрнө. Магадгүй хуулийн салбарт Хэнтийнхэн ёндоорсон, эсвэл Хэнтий аймагт ажиллаж байсан хууль хүчнийхэн удирдах арга барилд бусдаасаа үнэхээр хол илүү байхыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ Хэнтий аймгаас гаралтай хүмүүс Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын албан тушаалыг хашиж байгаа цагт үүнийг хэн ч цэвэр тохиолдол гэж харахгүй нь лавтай. Сүүлийн гурван жилд гэхэд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтад хамгийн олон, хамгийн том дүнтэй төслүүд Хэнтийд хуваарилагдсан. Ирэх жилийн төсвийн төсөлд ч Хэнтий аймагт хамгийн өндөр хөрөнгө оруулалт тусгасан нь том дарга нарын эрх ашиг, томилгоо, мөнгөний хуваарилалтын нотолгоо юм.
Ямартай ч "Хэнтийн" гэх энэ хонгил нь сайн уу, муу юу, шударгынх юм уу, шударга бусынх юм уу гэдгийг цаг хугацаа харуулах биз ээ.
