Тэрбум мод сангаас нийт 1.34 тэрбум төгрөгийг 34 төсөлд олгож, 105,000 гаруй мод тарьж, 800,000 гаруй хүнд байгаль орчноо
хайрлах эерэг хандлагыг бий болгоно.
Монголын Банкны Холбоо, арилжааны банкууд болон Монголбанк хамтран өнгөрсөн онд “Тэрбум мод сан”-г байгаль орчныг хамгаалах, ойг нөхөн сэргээх, ойжуулах, мод тарих, уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилттэй тэмцэх зорилгоор байгуулсан билээ. Сангийн зүгээс “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг дэмжин ойжуулалт, нөхөн сэргээлт, цэцэрлэгжүүлэлт хийх, экологийн боловсрол олгоход чиглэсэн төслүүдэд грант санхүүжилт олгох нээлттэй сонгон шалгаруулалтыг 2022 оны 10-р сард зарласан. Уг төслийн сонгон шалгаруулалтын явцад нийт 200 орчим төслийн саналыг Санд ирүүлсэн бөгөөд олон улсын итгэлцлийн сангуудын зарчим, стандартын дагуу төслийн сонгон шалгаруулалтыг явуулж, шалгарсан 34 төслийг өнөөдөр олон нийтэд танилцуулж батламж гардууллаа. Энэ жилийн шалгарсан төслүүдийн хүрээнд 37 га талбайд нийт 105,000 гаруй модыг тарьж ургуулах, 20,000 мкв ногоон байгууламжийг бий болгохоос гадна 5 жилийн хугацаанд тогтмол арчилж, эргэн хяналтыг хийх юм. Түүнчлэн 70 гаруй шинэ ногоон ажлын байрыг бий болгож, 3 төрлийн шинэ технологи, инновацийн шийдлийг нэвтрүүлж, төрийн өмчийн сургууль цэцэрлэгийн 18,000 гаруй хүүхэд, сурагчдыг ногоон орчинд сурч боловсрох боломжоор хангах юм. Экологийн боловсролын чиглэлийн хүрээнд нийт 800,000 орчим хүнд тарьсан модоо ургуулах зөв мэдлэгийг түгээж, байгаль орчноо хайрлах эерэг хандлагыг бий болгоно.
Сонгон шалгаруулалтыг байгаль орчны хамгаалал, ойжуулалт, цэцэрлэгжүүлэлт, агро-ойн аж ахуй, сургалт судалгаа, санхүүгийн чиглэлийн 24 салбарын экспертүүдээс бүрдсэн хараат бус, мэргэжлийн Техникийн түр хорооны оролцоотойгоор хийлээ.
Цаашид Тэрбум мод сан зөв газар, зөв модыг, зөв аргачлалаар тарих шинэ төслийн саналуудыг тогтмол хүлээж авах бөгөөд зөвхөн грант санхүүжилт олгохоос гадна банкуудтай хамтран хөнгөлөлттэй нөхцөлтэй ногоон зээлийн бүтээгдэхүүн бий болгох, бусад гадна, дотны эх үүсвэрүүдийг судалж ойн салбарт хувийн болон олон улсын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэхийг зорьж байна.
Энэ жилийн төсөл сонгон шалгаруулалтад амжилттай оролцож, шалгарсан нийт төсөл хэрэгжүүлэгчиддээ Тэрбум мод тарих их үйлсэд нэгдэн хамтран ажиллаж байгаад талархахын зэрэгцээ баяр хүргэе!
Шалгарсан төслүүдийн товч мэдээлэл:
ЧИГЛЭЛ 1: Нийслэлийн төрийн өмчит цэцэрлэг болон ерөнхий боловсролын сургуулийн ногоон байгууламж
Энэхүү чиглэлд нийслэлийн төрийн өмчит 11 цэцэрлэг, 9 сургууль шалгарсан бөгөөд ногоон байгууламж, цэцэрлэгжүүлэлтийн ажил болон гурван жилийн турш арчилгаа хамгааллын мэргэжлийн зөвлөгөөг өгч ажиллахаар Тансаг Ландшафт, УБТ Гарден, Люкс Ландшафт байгууллагууд сонгогдлоо.
Уг чиглэлийн хүрээнд хүүхэд залуучуудын сурах орчинг эрүүл болгож, багш, сурган хүмүүжүүлэгч, сурагч, эцэг эхчүүдийн дунд мод тарих, арчилж хамгаалах аргачлал, ач холбогдлын талаарх мэдлэг ойлголт нэмэгдэж, цаашид үндэсний хэмжээнд түгээн дэлгэрүүлэх боломжтой загвар бий болох юм.
Тус чиглэлийн хүрээнд нийт 4,000 гаруй гоёлын мод, 10,000 гаруй хайлаасыг амьд ногоон хашлага байдлаар тарьж ургуулахаар төлөвлөж байна.
ЧИГЛЭЛ 2: Олон нийтийн оролцоонд суурилсан ойжуулалт, ойн нөхөн сэргээлт, мод тарих төслүүд
Төслийн нэр: “Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох чадамжтай ой ургуулах туршилт судалгаа”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: ШУТИС-ийн Ой модны сургалт судалгааны хүрээлэн
Төсөл хэрэгжих байршил: Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, Улиастайн ам
Төслийн товч мэдээлэл: Улиастайн амны салаа Байшинтын амны 2008 онд түймэрт өртөж доройтсон ойн 5 га газарт хуш болон шинэсний холимог ой ургуулж 10,000 гаруй мод тарих бөгөөд холбогдох судалгааг гүйцэтгэнэ. Уг төслийг хэрэгжүүлэхэд үр түүхээс эхлэн бойжуулж, тарилт хийн таван жилийн турш арчилгаа хамгаалалтыг хийнэ. Төслийг хэрэгжүүлэх явцад органик бортогоны зохистой найрлага, органик бортого үйлдвэрлэх механик ажиллагаатай төхөөрөмж, бортоготой тарьц зөөх ойжуулагчийн үүргэвч гэсэн шинэ бүтээгдэхүүнүүдийг хөгжүүлнэ. Туршилтын ажлууд амжилттай болвол олон нийтэд түгээн дэлгэрүүлэх боломж бүрдэхээс гадна, ойн анги, ойн нөхөрлөлүүд авч хэрэгжүүлэхэд тохиромжтой, бага өртөгтэй ойжуулалтын багц бүтээгдэхүүн бий болох юм. Мөн гурван төрлийн эрдэм шинжилгээний өгүүллийг нийтэлж хэвлүүлэх юм.
Төслийн нэр: “10000 модтой болоход иргэдийн оролцоотой 2580 мод тарьж Амьд ногоон хаалга бий болгох”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Түмэн модот хаалга НҮТББ
Төсөл хэрэгжих байршил: Ховд аймаг, Ховд хот
Ховд хот руу орох төв зам дагуу амьд ногоон хаалга бий болгох зорилгоор жолооч нар сайн дураар нэгдэн 8000 гаруй мод тарьсан бөгөөд үүнийг бүтэн гүйцээхийн тулд 2 га газарт нэмж 2,580 мод тарьж, арчилж ургуулах юм. Уг төсөл нь олон нийтийн оролцоог хангасан сайн жишиг төсөл болж бусад аймаг хотуудад дэлгэрүүлэх боломжтой гэдгээрээ онцлогтой юм. Энэ төсөл нь Тэрбум мод үндэсний хөдөлгөөний авто зам дагуу хамгаалалтын ойн зурвас байгуулж хөрсний элэгдэл, эвдрэлийг бууруулах зорилтод нийцэж байгаа бөгөөд уг тарьсан моднууд нь үр болон мөчрийн эх мод болж, үүнээс модны үржүүлэг хийн эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бүрдэнэ.
Төслийн нэр: “8 га талбайд 20,000 шинэс модны ойжуулалт, нөхөн сэргээлтийн ажил хийх төсөл”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Сумт ойн нөхөрлөл
Төсөл хэрэгжих байршил: Өвөрхангай аймаг, Бат-Өлзий сум
Төслийн товч мэдээлэл: Өвөрхангай аймаг Бат-Өлзий сумын 4-р багийн нутаг дэвсгэр Хойд агуутын “Зуухны-Ар” гэдэг тусгай хамгаалалттай газар нь хөнөөлт шавьж, хууль бус мод бэлтгэлийн улмаас ойн доройтолд орж унанга хаягдал, уг ёзоор болж үлдсэн газар юм. Иймээс энэхүү газрын 8 га талбайг цэвэрлэж, хашаажуулан 20,000 ширхэг 3-ээс дээш настай шинэсний суулгацыг тарьж ойжуулалт хийнэ. Ойн нөхөрлөл нь ойжуулалтын мэргэжлийн байгууллага, сум дундын ойн анги, Орхоны хөндийн байгалийн цогцолборт тусгай хамгаалалттай газрын захиргаа болон нутгийн иргэдтэй хамтран уг төслийг хэрэгжүүлснээр олон талт хамтын ажиллагаа, олон нийтийн оролцоог бүрэн хангаж чадаж байгаа юм. Цаашдаа ойжуулалт хийх болоод тарьсан модоо арчилж ургуулах зөв мэдлэг мэдээллийг уг төсөлд гар бие оролцсон иргэд олж авах юм.
Төслийн нэр: “Дэвшилтэт технологи ашиглан олон нийтийн оролцоонд суурилсан мод тарих, мод үржүүлэг хийх технологи түгээн дэлгэрүүлэх нь”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: ХААИС Агроэкологийн сургууль
Төсөл хэрэгжих байршил: Төв аймгийн Баянчандмань
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд Канад улсын хүчилтөрөгчийн нанобөмбөлгийн технологийг мод үржүүлэг, ойжуулалтын ажилд туршиж тарьц суулгацын өсөлт, чанар, амьдралтын хувьд хэрхэн нөлөөлж буйг харьцуулан судлана. Канад болон Америкт хийсэн туршилтуудаас харахад модны ургалтыг 28%-иар нэмэгдүүлж, модны өвчлөх магадлалыг бууруулдаг, мөн жимсний модны жимслэх чадвар 9%-иар нэмэгдсэн зэрэг эерэг үр дүнгүүд гарч байжээ. Туршилт судалгааны ажил амжилттай болвол уг технологийг Монголд нутагшуулан хэрэглэх боломж бүрдэх бөгөөд үүнийг олон нийтэд түгээн дэлгэрүүлж, стандартын тарьц суулгацын тоог нэмэгдүүлж, уур амьсгалын тааламжгүй нөхцөлийг даван туулах чадварыг нэмэгдүүлэх юм. Мөн төслийн үр дүнгээс гарсан 37,500 тарьц, суулгацаар Тарвагатайн нуруунд ойжуулалт хийж түймэрт нэрвэгдсэн ойг нөхөн сэргээнэ.
Төсөл хэрэгжүүлэгч: JCI Монгол ТББ-ын JCI Эко салбар
Төсөл хэрэгжих байршил: Улаанбаатар хот, Дархан цаазат Богдхан уулын Их тэнгэрийн зүүн ам
Төслийн товч мэдээлэл: Тус байгууллага нь 2018 оноос хойш олон нийтийн оролцоотойгоор мод тарьж байгаа бөгөөд уг төслийн хүрээнд нэмж 6 төрлийн 6,000 суулгацыг тарьж ургуулахыг зорьж байна. Тарьсан модоо арчилж ургуулах үйл явцад олон нийтийг өргөнөөр хамруулж, тэдэнд мод тарих арчлахын ач холбогдлыг ойлгуулах сургалт, мэдээ мэдээллийг тогтмол явуулах юм.
Төслийн нэр: “Оргил булаг”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Жаргалантын итгэлцэл хоршоо
Төсөл хэрэгжих байршил: Өмнөговь аймаг, Баяндалай сум
Төслийн товч мэдээлэл: Уг хоршоо нь нарны панелаар ажилладаг гүн өрмийн худагтай бөгөөд гурван хүлэмжинд нарийн ногоо тарьж, хайлаас модыг үржүүлж эхэлсэн байна. Цаашид өөрсдийн аж ахуй бүхий 1 га газарт гурван төрлийн модыг салхины хамгаалалт бүхий зурвас болгон 5,000 мод тарьж ургуулна. Ингэснээр уг төсөл говийн бусад бичил агро-ойн аж ахуй бий болгох жишиг төсөл болох бөгөөд цаашид байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн хувьд тогтвортой үргэлжлэх боломжтой. Тус хоршоо нь өмнө малын тэжээлийн ургамал тариалдаг байсан бөгөөд хоёр жилийн өмнө үерт автсанаар газар сэлгэн нүүж агро-ойн аж ахуйн жишгээр үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох шийдлийг эрэлхийлж буй юм.
Төслийн нэр: “Хайрын төгөл”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Эрдэнэт номгоны хишиг хоршоо
Төсөл хэрэгжих байршил: Баянхонгор аймгийн төвийн Түйн голын эрэг
Төслийн товч мэдээлэл: Баянхонгор аймгийн төвийн Түйн голын эрэг дагуух талбайг иргэдийн амралт зугаалгын бүс болгохыг зорин ажиллаж байгаа бөгөөд тус талбайд 2 га газарт ногоон байгууламж, цэцэрлэгжүүлэлтийн ажлыг гүйцэтгэж, тарьсан мод ургамлаа цаашид тогтмол арчлан хамгаалах юм. Төслийн хүрээнд 10,000 ширхэг хайлаасыг амьд ногоон хашлага болгон тарьж, хэлбэржүүлэх бөгөөд 498 ширхэг олон төрлийн гоёлын модыг тарьж ургуулах юм. Ингэснээр тухайн бүсийн тоосжилт, хуурайшилтыг бууруулахад хувь нэмэр оруулах бөгөөд иргэдийн амьдрах орчныг таатай болгох эерэг олон өөрчлөлтүүдийг бий болгоно. Мөн уг төслийг хэрэгжүүлэх явцад хөгжлийн бэрхшээлтэй 10 иргэн тогтмол ажлын байртай болох юм.
ЧИГЛЭЛ 3: Олон нийтэд тогтвортой хөгжил, экологийн боловсрол олгох төслүүд
Төслийн нэр: “Амьд байгаль аль ч цагт - экологийн боловсрол олгох сургалт”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: МУИС-ийн Экологийн боловсролын төв
Төслийн товч мэдээлэл: Тус төвийн сургалтын хөтөлбөрт “Ой модны үйлчилгээ” гэсэн шинэ өртөөг байгуулах бөгөөд түүнтэй холбоотой танхимын тохижилтийг гүйцэтгэн, сургалтын хөтөлбөрийг шинээр боловсруулна. Мөн Экологийн боловсролын төвийн сургалт - аялалд хамрагдах боломжгүй алслагдмал дүүргийн 1,000 сурагчдыг оролцуулах юм. Уг төвийн өртөөгөөр аялсан хүүхдүүд байгалийг илүү ойроос мэдэрч, бодит үзүүлэн хэрэглэгдэхүүний тусламжтайгаар байгалийн зүй тогтлыг танин мэдэх ба байгалийг илүү сонирхон судалж, эх дэлхийтэйгээ зөв зохистой харьцаж, түүний баялгийг хайрлан хамгаалах сэдэлтэй болно.
Төслийн нэр: “Улаанбаатар төгөл: иргэдийн оролцоотой мод тарих төлөвлөлт”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Паблик Лаб Монголиа ТББ
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд нээлттэй орон зайн өгөгдөл цуглуулах OpenStreetMap платформыг ашиглан оюутан залуус, иргэдийн оролцоотойгоор Улаанбаатар хотын гэр хорооллын мод, ногоон байгууламжийг зураглаж, цуглуулсан орон зайн өгөгдлийг холбогдох нэмэлт мэдээллээр баяжуулах замаар нарийвчилсан дүн шинжилгээ хийнэ. Жишээлбэл мод тарьсан, тариагүй байршлууд дахь үер болон хэт халууны (heatwave) эрсдэлийг тооцоолж харьцуулан харуулах боломжтой болох юм. Дүн шинжилгээг олон нийтэд, сонирхолтой ойлгомжтой байдлаар дүрслэн харуулж, мод тарих, түүний давуу талыг түгээн таниулах замаар, ногоон үзэл санаа, чиг хандлагыг төлөвшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж, хашаандаа мод тарьсан иргэдийн түүх, тэдгээрийн арга туршлагыг олон нийтэд түгээнэ. Мөн уг суурь судалгаан дээр үндэслэн нэг хороог сонгон авч иргэдийн оролцоотой мод тарих боломжит болон шаардлагатай байршлыг тогтоон төлөвлөлтийг хийнэ. Хаана, ямар мод тарих, хэрхэн арчлах зэрэг урт хугацааны төлөвлөлтийг холбогдох мэргэжилтнүүдийг оролцуулан сайжруулах юм.
Төслийн нэр: “Илбэчин мод”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Марчаахай студи ТББ
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд ойн салбарын мэргэжилтнүүдтэй хамтран 5-12 насны хүүхдэд зориулсан модны ач тус, түүнийг хэрхэн арчилж ургуулах талаар сонирхолтой нэг ангит анимейшн видео контент бүтээж, олон нийтэд түгээнэ.
Төслийн нэр: “Жимсний модны залгаа, үржүүлэг арчилгаа”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Гурван сээр ХХК
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд 200-250 хүн Сэлэнгэ аймгийн Баянгол суманд байрлах Эрхэт жимсний аж ахуй, мод үржүүлгийн талбайтай танилцаж, алим, чавганы модны үржүүлэг, залгалт агротехник, арчилгааны практик сургалтад хамрагдах боломжтой болно. Уг сургалтад хамрагдсанаар Монгол орны цаг уур, төвийн бүсэд дасан зохицсон, гарал үүсэл, зүйл, сорт нь тодорхой жимсний модыг сонгох мэдлэгтэй болох юм. Мөн жимсний модыг залгаж ургуулж сурах нь хүйтэн, ганд тэсвэртэй модыг бий болгох, жимс өгөх хугацааг богиносгодог, жимсний төрөл зүйл нь өөрчлөгдөхгүй байх давуу талуудтай байдаг байна.
Төслийн нэр: “Экологийн боловсролыг Мод үрсэлгээний газар олгох нь”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Миний клуб ТББ
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд 1500 оюутан, сурагчдад 28 удаагийн 168 цагийн практик сургалтыг сайн дурын ажил хэлбэрээр мод үрсэлгээний талбай дээр орох юм. Ингэснээр сурагч, оюутнууд хэрхэн мод үрслүүлэх, түүнийг хэрхэн арчилж ургуулах, хэрхэн боож багцлах, хэрхэн ойн нөхөн сэргээлт, хашаалалт хэрэм болгон тарьж ургуулах талаар шинжлэх ухааны үндэслэлтэй мэдлэг олж авах юм.
Төслийн нэр: “Орчноо ногооруулах бүтээлч таван шийдэл”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Уур амьсгалын аян ТББ
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд хотын орон зайд аль болох байгалийн бус материалуудыг багасгах, барилгажсан, цементлэгдсэн орон зайг эргүүлэн ургамал, ногоон бүрхэвч, мод, цэцэг гэх мэт байгалийн элементээр дахин амьдруулах 5 төрлийн бүтээлч шийдэл боловсруулан гарын авлага боловсруулж, орчноо тохижуулж цэцэрлэгжүүлэхийг хүссэн хэн бүхэн авч хэрэглэх боломжтой байхаар сошиал болон онлайн орчинд түгээх, кампанит ажил өрнүүлэх юм.
Төслийн нэр: “Цэнхэр толбо”
Төсөл хэрэгжүүлэгч: Про медиа нетворк ХХК - Тэнгэр ТВ
Төслийн товч мэдээлэл: Төслийн хүрээнд уур амьсгалын өөрчлөлт, түүнтэй холбоотой дотоод болон гадаадын орчинд өрнөж буй үйл явдлуудыг сурталчлах, олон нийтийн мэдээ мэдээллийг нэмэгдүүлэх, боловсролыг сайжруулах чиглэлээр тогтмол, тасралтгүй контент бэлтгэх зорилготой мэдээллийн хөтөлбөр гаргах юм.
